Uitgerekend in een besloten EU-werkgroep werd deze week een nieuw pakket besproken dat verdacht veel lijkt op het voorstel dat eerder strandde. Het pakket maakt volgens critici zelfs een grotere greep op de inhoud van privéberichten, ook wanneer die end-to-end versleuteld zijn.
Voormalig Europarlementariër Patrick Breyer herkent een bekend patroon. Hij waarschuwt dat het om een sluiproute gaat: “Jullie privacy staat op het spel.” Volgens hem bevat het zogenoemde compromis “meerdere ‘gifpillen voor digitale vrijheid’” en is het “nog ingrijpender dan het plan dat eerder werd afgewezen.” Breyer noemt het een “Trojaans paard” dat regelrecht ingaat tegen eerdere politieke signalen om door te gaan op een minder ingrijpende koers.
‘Chat Control via de achterdeur’
De kritiek komt niet alleen van politici. Ook technologie-experts zien de manoeuvre als een poging om de oorspronkelijke wet alsnog door te drukken.
De Belgische AI-onderzoeker Tijl De Bie spreekt van chatcontrol “op steroïden via de achterdeur,” en zegt dat goedkeuring van het pakket “het ultieme verraad aan privacybewuste kiezers” zou zijn.
Techanalist Raf Vantongerloo ziet een herkenbare EU-strategie: “Brussel doet dit altijd met onpopulaire wetgeving. Ze blijven het elk jaar opnieuw indienen, steeds een beetje aangepast om de Europarlementariërs die tegen stemden tevreden te stellen. Ondertussen gaat de lobby door … en uiteindelijk krijgen ze hun wetten erdoor. Die praktijken zouden illegaal moeten zijn.”
Justitieargument onder vuur
Voorstanders van de wet stellen dat automatisch scannen van berichten noodzakelijk is om kindermisbruik beter te bestrijden. Maar organisaties die zich inzetten voor digitale vrijheden wijzen erop dat er nauwelijks bewijs is dat massale monitoring effectief is. Het Duitse platform Netzpolitik schrijft dat voorstanders van de scanwet juist “de discussie blokkeren” over concrete oplossingen die wél gericht zijn en wél bewezen werken.
Tegenstanders vrezen dat verplichte scanning de deur openzet voor bredere vormen van massasurveillance. Wie vandaag kindermisbruik zegt, kan morgen politieke communicatie of andere inhoud scannen — zo klinkt de waarschuwing.