„Heb je gehoord dat er weer een bootje is getorpedeerd?” en „Heb je dat grote Amerikaanse schip gezien?” Het zijn slechts twee berichten in een appgroep van bewoners op Curaçao. Ze wisselen foto’s en berichten uit om hun zorgen te delen, vertelt Janice, een ondernemer op Curaçao die haar achternaam liever achterwege laat, door de telefoon. „Mensen zijn bang. Niet voor wat er gaat gebeuren, maar voor wat ze niet wéten dat er gaat gebeuren. De een hoopt dat Nederland als beschermengel zal fungeren, if worse comes to worst. De ander zegt: vergeet het, Den Haag laat ons dan in de steek.”
Sinds vorige week varen Amerikaanse marineschepen door de zeestraat tussen Curaçao en Venezuela, waaronder het grootste Amerikaanse vliegdekschip, de USS Gerard R. Ford. Ook zijn er bommenwerpers actief in het Caribisch gebied die deelnemen aan wat de Amerikaanse minister van Defensie, Pete Hegseth, aankondigde als operatie Southern Spear.
Sinds half augustus gebruiken de Amerikanen militaire middelen om „narcoterroristen” die een bedreiging voor de VS zouden vormen „uit het leven te blazen”, zoals de Amerikaanse president Donald Trump de acties in het Caribisch gebied en in de Stille Oceaan omschreef. Sinds de eerste aanvallen zijn er bijna tachtig doden gevallen.
Vrijdag maakte de Amerikaanse nieuwszender CNN bekend dat het Verenigd Koninkrijk voorlopig geen inlichtingen meer uitwisselt met de VS over mogelijke drugsboten, om niet medeplichtig te worden aan wat het VK „illegale aanvallen” noemt. Ook Canada en Colombia zijn tijdelijk gestopt met het delen van inlichtingen. Frankrijk vindt de aanvallen een ondermijning van het internationaal recht, een VN-commissie noemde ze „illegaal” en „onacceptabel”.
Lees ook
Amerikaanse acties tegen linkse regeringen in Zuid-Amerika roepen trauma’s op uit het verleden
Curaçao en Aruba, die binnen het koninkrijk een autonome status hebben, en ook Bonaire (met de status van Nederlandse gemeente) stellen zich vooralsnog neutraal op in deze escalatie, terwijl er wel degelijk zorgen zijn. „Er zijn weliswaar geen schoten gelost, maar Curaçao ligt maar op 65 kilometer van Venezuela, en er wonen veel Venezolanen op het eiland”, legt Julian Neijhorst verslaggever van het Antilliaans Dagblad, uit door de telefoon. „Iedereen weet: een neutrale houding heeft voordelen. Kijk maar naar Trinidad en Tobago, dat zich achter de VS heeft geschaard, en nu de woede van Maduro [president van Venezuela] over zich heeft afgeroepen omdat het eiland Amerikaanse marineschepen laat aanmeren en tanken.”
De USS Gerald R. Ford, hier op de Noordzee, vaart nu in de buurt van Venezuela en Curaçao
Foto Jonathan KLEIN/AFP
Zoom in
De Amerikanen zijn al aanwezig op de Curaçaose luchtmachtbasis Hato. Even was er sprake van dat Amerikaanse schepen ook op Curaçao zouden aanmeren, maar daar zagen de Amerikanen zonder opgaaf van redenen op het laatste moment van af. „We maakten ons zorgen over de plannen om Amerikaanse schepen op Curaçao te laten aanmeren en tanken. Het gevoel ontstond dat de VS het eiland als een tussenstop ziet”, vertelt Giselle Rosalia (47) door de telefoon.
Rosalia, die onderwijzer en politicus is, organiseerde een manifestatie waarin geëist wordt dat Curaçao zich niet zou laten gebruiken door de VS. „Op die manifestatie in Willemstad kwamen zo’n tweehonderd mensen af. Dat lijkt weinig, maar voor Curaçaose begrippen is het veel. Het is een klein eiland, met een grote sociale controle en een angstcultuur. Mensen zijn bang zich uit te spreken. Nu droegen ze borden met teksten als: ‘We laten ons niet gebruiken!’ De plannen voor het aanmeren zijn niet doorgegaan, dat zou je als overwinning kunnen zien. We hebben ook een brief aan de premier [Gilmar Pisas] gestuurd, met onze grootste zorgen. Daar heeft hij nooit op geantwoord.”
Kamervragen
De vragen en zorgen waren voor de Tweede Kamerleden Mikal Tseggai en Kati Piri (beiden GroenLinks-PvdA) vrijdag aanleiding voor het stellen van Kamervragen. Ze willen onder meer weten hoe de regering de Amerikaanse aanvallen op de boten in de Caribische zee beoordeelt, en of Nederland ook tijdelijk zou moeten stoppen met het delen van inlichtingen. Ze willen ook weten of er garanties kunnen worden gegeven dat Nederland op geen enkele manier bijdraagt aan de Amerikaanse actie.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat zondag per mail weten: „Nederland vindt het van belang dat alle partijen zich inspannen om escalatie te voorkomen en zich houden aan het internationaal recht. Hier roepen wij samen met EU-lidstaten toe op. In onze contacten met de VS benadrukken we ook het belang dat de gevolgen voor de regio — ook voor het Caribisch deel van het Koninkrijk — goed worden meegenomen.” Nederland is niet betrokken bij de militaire operatie van de VS, schrijft het ministerie. „Het betreft een nationaal aangestuurde operatie door de VS.”
De ABC-eilanden zijn van Venezuela afhankelijk voor de voedselvoorziening. Vissers blijven, zoals de NOS meldde, binnen de twaalfmijlszone. De toerisme-industrie vreest dat vakantiegangers wegblijven. „Op dit moment zien we nog geen economische gevolgen van de politieke spanningen in het gebied”, zegt Travis Anthony (38) door de telefoon. Hij is eigenaar van een aantal toeristische bedrijven op Curaçao en biedt tochten over land en op zee aan. „Je merkt echter wel dat er angst is dat die gevolgen er gaan komen. Toerisme is dé economische pijler van het eiland, en als de toeristen wegblijven zitten we met een groot probleem.”
Lees ook
Met oorlogstaal tegen Venezuela wil Trump zowel links Zuid-Amerika als een ‘binnenlandse vijand’ intimideren
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.