Projectontwikkelaars en bouwers willen graag veel en snel bouwen, maar lopen volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland in de praktijk vaak onnodig vast. “Want in 342 gemeenten heb je soms 342 verschillende regels”, zegt Bouwend Nederland-voorzitter Arno Visser. Volgens hem gebeurt het ook nog eens vaak dat regels tijdens meerjarige projecten veranderen. “Dat is onwerkbaar, maakt oplossingen duurder en remt innovatie.”

Vertraging van maanden tot jaren

“Een idioot verschijnsel”, vindt Visser. “Het is alsof je in elke gemeente opnieuw je rijbewijs moet halen en je auto moet laten keuren voor de APK. We zijn één land, dus ook één set spelregels. Die mogen best ambitieus en duurzaam zijn, maar ze moeten wel overal hetzelfde zijn.”

Ook juridische kwesties vertragen de bouw van nieuwe woningen, ziet Visser. Een enkele doorprocederende omwonende kan soms een vertraging van maanden tot zelfs jaren veroorzaken. De extra kosten die daarmee gepaard gaan, kunnen uiteindelijk de prijs van de woningen hoger maken.

Nederlanders wonen ruim

De balans is zoek, zegt Visser. “Regels zijn er niet voor niks, maar soms weegt het uitzicht van één bewoner zwaarder dan het recht op wonen van een ander. Dat klopt gewoon niet.”

Versnellen gaat niet alleen over méér nieuwbouw, maar óók over slimmer benutten van wat er al staat. Dat zegt Marja Elzinga, hoogleraar Woonbeleid aan de TU Delft. Nederlanders wonen volgens Elzinga gemiddeld vrij ruim: ongeveer 53 vierkante meter per persoon, tegenover circa 43 vierkante meter in de Europese Unie (EU).

Perverse prikkels

Beter verdelen, delen of splitsen kan de noodzaak voor nieuwbouw dus verlichten, zegt Elzinga. Maar regels werken dat nu tegen. “Wie samenwoont en een uitkering heeft, krijgt vaak minder geld. Ook is huurtoeslag meestal alleen voor mensen met een studio, niet voor wie een huis deelt. Dat maakt het moeilijker om door te stromen naar een andere woning.”

Elzinga vindt dan ook dat de financiële prikkels op de schop moeten. “Schaf die boete op delen af en geef huurtoeslag ook voor gedeelde woonvormen. Dan loont samenwonen weer en neemt de druk op nieuwbouw af.”

Binnen 2,5 jaar een wijk neerzetten

Ook technische vooruitgang kan helpen. In de fabriek van Van Wijnen bijvoorbeeld worden complete woningen als product gemaakt. Ze worden digitaal ontworpen, in de fabriek geassembleerd en op locatie ‘als een Ikea-kast’ in elkaar gezet.

De tijd die erin gaat zitten voor er nieuwe woningen staan, kan met deze methode aanzienlijk korter, zegt CEO van de fabriek Peter Hutten. “We produceren één woning per dag. Op de bouwplaats staat hij in één dag overeind en binnen veertien dagen is hij afgebouwd. Op gebiedsniveau kun je daardoor binnen tweeënhalf jaar gewoon een wijk neerzetten, mits vergunningen en planning voorspelbaar zijn.”

Goedkeuring

Met dat laatste is nu een goed begin gemaakt. Van Wijnen ontving een zogenoemde typegoedkeuring voor hun woningen.

Het houdt in dat alle kwaliteitskeurmerken voor de huizen van Van Wijnen in feite al binnen zijn en een gemeente alleen nog maar een stempel hoeven te zetten. Hutten verwacht dan ook de productie flink op te kunnen gaan schroeven.

Innovatie makkelijker maken

Bouwend Nederland-voorzitter Visser denkt dat deze manier van bouwen een belangrijke bijdrage kan leveren aan het oplossen van het woningtekort. “Het helpt dingen sneller en preciezer te maken en is een enorme toekomstgerichte manier van werken.”

En ook daarom moet Nederland volgens Visser af van de lappendeken aan regels. “Fabrieksmatig bouwen is innovatie. Die moet je makkelijker maken. En dat kan door eenvoudige regels die in het hele land hetzelfde zijn. Ten tweede moeten we ophouden met tijdens de rit de spelregels te veranderen.”

Cultuurverandering

Visser pleit tot slot ook voor een cultuurverandering om de woningbouw te versnellen.

“We moeten als Nederlanders tegen elkaar zeggen dat de kinderen van de één net zoveel rechten hebben als de kinderen van de ander. En niet: ‘Mijn uitzicht is belangrijker dan de woning van jouw kinderen.'”