Dat geweld binnen relaties veel voorkomt, is bekend, maar het is voor het eerst dat het probleem zo nauwkeurig in kaart is gebracht voor heel Europa. Er werd onderzoek gedaan in de groep vrouwen tussen 15 en 49 jaar. 

Wat bleek: een op de drie Europese vrouwen in die leeftijdsgroep heeft geweld door hun partner meegemaakt, of zit nu nog in die situatie. Voor Nederland zijn dit de cijfers: 17,2 procent van de vrouwen tussen 15 en 49 jaar was in hun leven eens of vaker slachtoffer,  voor 5,2 procent van de Nederlandse vrouwen – 1 op de 20 dus – gebeurde dat heel recent, in de afgelopen twaalf maanden. 

In Nederland kun je als vrouw terecht in een blijf-van-mijn-lijfhuis. Barbara Godwaldt verloor in 2020 haar zus, die werd vermoord door haar toenmalige partner, zij werkt nu in zo’n huis. In onderstaande video vertelt ze bhaar verhaal:

Vaak wordt dat huiselijk geweld genoemd. De WHO besloot het specifieker te benoemen: fysiek of seksueel geweld door hun partner binnen de relatie.

Grote verschillen tussen landen

De WHO waarschuwt dat de cijfers waarmee ze vandaag komen, waarschijnlijk nog niet alles laten zien. Er zijn veel vrouwen die geen melding durven maken van geweld door hun partner, niet via een aangifte bij de politie, maar ook niet in een vertrouwelijk gesprek met een onderzoeker.

Er zijn flinke verschillen tussen Europese landen. Het meeste partnergeweld gebeurt in Hongarije. Daar heeft 42 procent van de vrouwen het meegemaakt. De percentages liggen ook heel hoog in Finland, Turkije en Roemenië. Het minst lijkt partnergeweld voor te komen in onder meer Portugal, Kosovo, Montenegro.

Het WHO-rapport wordt vanochtend gepresenteerd in Spanje. Dat land laat volgens de WHO zien dat partnergeweld te verminderen is door beleid. Het aantal vrouwen dat in Spanje ooit in hun leven slachtoffer werd van partnergeweld, is bijna gelijk aan het aantal in Nederland, 18,2 procent. Wat Spanje anders maakt dan de 52 andere onderzochte landen, is dat er de afgelopen jaren heel intensief werk is gemaakt van terugdringing van huiselijk geweld.

Beleid maakt verschil

Dat heeft er toe geleid dat in de laatste twaalf maanden 2,4 procent van de Spaanse vrouwen te maken hadden met geweld door hun partner. Het maakt dus echt verschil, zegt de WHO, of bestuurders en politici ervoor kiezen de aanpak van partnergeweld tot een prioriteit te maken.

Maar wat deed Spanje dan? Het land trainde bijvoorbeeld medewerkers in de zorg, waardoor die nu eerder signalen oppikken van geweld in huis als een vrouw zich met verwondingen meldt. 

Vrouwenpoli Barcelona

Barcelona is binnen Spanje de stad waar het het best werkt. Iedere vrouw die zich in Barcelona bij een arts of een eerste hulppost meldt met verwondingen die niet een direct duidelijke oorzaak hebben – zoals bijvoorbeeld een auto-ongeluk – worden door de hulpverleners verwezen naar een speciale polikliniek waar alleen maar vrouwen worden behandeld.

In die ‘vrouwenpoli’ werken getrainde artsen en verplegers die verschillende methodes kennen om in gesprekken met de gewonde vrouw er toch achter te komen hoe ze verwondingen kregen. Zo wordt in een veel vroeger stadium partnergeweld ontdekt en is er ook veel meer tijd om met het slachtoffer gesprekken te hebben over wat in haar situatie de beste optie is om aan het geweld te ontsnappen.

Verplichte lessen op school

Op alle Spaanse scholen zijn lessen over gendergeweld verplicht opgenomen in het lespakket. En in Spanje zijn veel campagnes gevoerd, sommige gericht op de daders, sommige op de slachtoffers en weer andere op de omgeving van de slachtoffers, vriendinnen, buren, collega’s. Dat leverde op dat in Spanje nu vaker meldingen binnenkomen over mogelijk verdachte situaties. 

De straffen voor daders van huiselijk geweld en van partnermoord, femicide, zijn in Spanje verdubbeld. Spaanse media besloten bij ieder geval van femicide de vrouw die om het leven is gebracht een naam en een gezicht te geven in hun berichtgeving, waardoor zaken van partnermoord in Spanje beter in het collectief geheugen zitten. 

Ook dat blijkt ertoe te leiden dat mensen oplettender worden op wat er gebeurt in de woning naast ze of op die collega die opvallend vaak blauwe plekken oploopt.