Het gaat om de 6 gezinsleden van de familie Babayants: vader Aleksander, moeder Karina en hun vier kinderen Aram (21), Ariana (15), Amelia (11) en Aleksa (4). Zij zijn 12 jaar geleden gevlucht uit Oezbekistan. Het gezin hoorde 1 jaar geleden dat het is uitgeprocedeerd en terug moest naar hun thuisland.
‘Kwestie van kinderrechten’
Dominee Kasper Jager kon het niet verkroppen, omdat 2 van de kinderen in Nederland geboren en geworteld zijn. Hij besloot daarom het gezin op te vangen in zijn kerk in Kampen.
Het gaat mij om de kinderen. Het is een kwestie van kinderrechten en niet de asielproblematiek
dominee Kasper Jager over de familie Babayants
Het gaat Jager er niet om dat het asielzoekers zijn. “Ik weet in mijn hart dat we niet iedereen kunnen opvangen in Nederland. Maar het gaat mij om de kinderen. Het is een kwestie van kinderrechten en niet de asielproblematiek.”
Niet de eerste keer
Het is niet voor het eerst dat de dominee kerkasiel verstrekt. Hij deed dat eerder in de Bethelkerk in Den Haag in 2018 toen een Armeens gezin werd bedreigd met uitzetting. Dat kerkasiel duurde ‘slechts’ 3 maanden.
Dat het nu al 1 jaar duurt vindt hij diep verdrietig, maar toch komt het volgens hem niet onverwacht. “Ik had niet het idee dat het politiek beleid nu beter is dan toen, maar op het moment dat je eraan begint, verwacht je niet dat het in ieder geval een jaar zou duren.”
Recht op vrijheid van godsdienst
De term kerkasiel komt voor het eerst voor in 1978 en houdt in dat de kerk schuilplaats biedt aan personen die dreigen te worden uitgezet, zoals uitgeprocedeerde asielzoekers. “De term kerkasiel bestaat voor rechters niet”, zegt professor rechtstheologie en kerkrecht Leon van den Broeke.
Professor rechtstheologie en kerkrecht Leon van den Broeke legt uit hoe het kerkasiel proces werkt
“Maar het is een uitvloeisel van het recht op vrijheid van godsdienst.” Kerken mogen zelf bepalen hoe ze hun erediensten vorm en inhoud geven. En de vrijheid om die dienst vorm te geven wordt gedekt door een artikel in de Algemene Wet op het Binnentreden. “En daarin staat dat zolang er in een kerk een dienst gaande is, justitie niet kan binnenvallen.”
Golf van kerkasiel
In 1975 veroorzaakte de dreigende uitzetting van Marokkaanse gastarbeiders een golf van kerkasiel. Een groep van 182 Marokkaanse arbeiders zocht toen hun in de Mozes en Aäronkerk op het Waterlooplein in Amsterdam omdat ze van de Nederlandse overheid geen verblijfsvergunning kregen.
Het duurde 3 jaar. Sindsdien is er tot 2000, volgens cijfers van de Protestantse Kerken Nederland, zo’n 52 keer kerkasiel aangevraagd. Nieuwere cijfers zijn er niet.
Spanningsveld
Toen de wet werd gemaakt is er nooit rekening gehouden met het feit dat het ingezet kon worden voor het kerkasiel. “Dus er zit een spanningsveld tussen”, weet Van den Broeke.
“Aan de ene kant bestaat het voor rechters niet”, gaat hij verder. “En aan de andere kant hebben geloofsgemeenschappen een ruime mate van vrijheid van godsdienst.”
Vrijplaats voor kwetsbaren
Dat de kerk een vrijplaats is voor kwetsbaren in de samenleving, gaat volgens hem ver terug. “Het speelde ook al in de antieke tijd en ook weer in de middeleeuwen.”
“Dat er plekken moesten zijn waar mensen veilig zijn, die niet gehoord worden door het rechtssysteem speelde toen ook een grote rol”, vertelt hij. “Dat is op een gegeven moment door allerlei wetgeving naar de achtergrond gedrongen, maar zo halverwege de twintigste eeuw, werd dat nieuw leven ingeblazen door gastarbeiders die weer terug moesten.”
Doorlopende kerkdienst
Die beweging kreeg gevolg in de jaren 80 en 90. Maar dat kerkasiel van toen is niet te vergelijken met nu, zegt Van den Broeke: “Toen was dat vaak zonder de vorm van een doorlopende kerkdienst, toen hadden ze alleen onderdak nodig, zonder dat er expliciet sprake was van een doorlopende kerkdienst”.
Dat is volgens de professor veranderd toen in 1984 justitie binnenviel bij een kerk in Middelburg. “Maar daar is niet veel informatie over bekend.” Sindsdien wordt er bij kerkasiel doorlopend een kerkdienst gehouden zodat justitie niet mag binnentreden.
Taak van de kerk?
Van den Broeke ziet dat er de laatste jaren best wat kritiek op kerkasiel is. Er wordt gezegd dat een doorlopende kerkdienst wordt misbruikt om mensen te behoeden voor uitzetting. “Een kerkdienst is een eredienst voor God. Het is dus vooral een geestelijke zaak. Waarom zou je daarvoor kerkasiel willen inzetten?”
Maar de taak van de kerk is veel breder dan alleen eer bewijzen aan God, zegt de professor die deze kritiek iets te ver vindt gaan. De taak van de kerk is namelijk ook omkijken naar de kwetsbaren in de samenleving. “Als kerk sta je middenin de samenleving.”
Houdbaarheid in gedrang
En Van den Broeke ziet dat gebeuren in Kampen. Omdat er al een jaar lang niet alleen maar Kampenaren maar ook mensen, voorgangers, musici, zangers en allerlei hulptroepen uit het hele land naar het stad komen op het kerkasiel gaande te houden. “Dus er gebeurt daar echt iets.”
Hij maakt zich wel zorgen over de houdbaarheid van het kerkasiel. “Dat komt door de ontkerkelijking in het land maar ook van politiek Den Haag. Mogelijk leidt het kerkasiel ertoe dat het recht op godsdienstvrijheid door de overheid wordt beperkt.”
Mooie momenten
Dominee Jager ziet dat het een enorme organisatie is, een jaar lang kerkasiel. Het bracht zijn gemeente veel mooie momenten, al vraagt het ook veel van hem en de gemeenschap.
“Maar ik hoor hier van de vrijwilligers en de voorgangers die hier komen: Als dat gezin dat vol kan houden, wie zijn wij dan om te zeggen dat wij dat niet vol zouden kunnen houden?”
Nieuwe hoop
Jager put hoop uit de nieuwe regering die nu gevormd moet gaan worden. “Er zitten andere mensen aan de knoppen. Er ligt een nieuw speelveld waar D66 in de lead is.” Dat is volgens Jager een partij die zich uitgesproken heeft voor een oplossing voor deze gewortelde kinderen die eigenlijk terug naar het land van hun ouders moeten.
“Ik hoop dat het CDA daarin meegaat. Zij zijn ook groter geworden, maar de partij is toch behoorlijk kritisch op een oplossing voor deze kinderen”, vertelt Jager. “Er komt vast een strengere asielwetgeving, maar hopelijk wordt de belofte dat er geen kinderpardon meer nodig is en de procedures sneller worden doorlopen ingelost.”
Al 1 jaar in ‘asiel’ in kerk: hoe ze in Kampen alles doen om te voorkomen dat Oezbeeks gezin wordt uitgezet