„Dead white man’s clothes.” Dat is de benaming voor de enorme berg kleren die vanuit de global north terechtkomt in het West-Afrikaanse land Ghana, een belangrijke importeur van tweedehandskleding. Wekelijks komen er onder het mom van liefdadigheid 15 miljoen kledingstukken binnen aan afgedankte fast fashion, berekende The Guardian twee jaar geleden. De impact van die textieldump, obroni wawu, werd vastgelegd door Natalija Gormalova, een in Letland geboren en nu in de Ghanese hoofdstad Accra wonende beeldend kunstenaar, documentairefotograaf en filmmaker. Zij maakte de multimedia-documentaire Woven Fates om te tonen wat de gevolgen zijn.
De impact op bijvoorbeeld het milieu is enorm, deels omdat de kleding vaak van dermate slechte kwaliteit is dat die al snel weinig meer is dan een hoopje afval. Wat niet in het water belandt of op straat slingert, wordt verbrand bij stortplaatsen, m et alle vrijkomende chemicaliën van dien. Gormalova legt al die kledingverhalen vast aan de hand van kayayei, jonge vrouwen die uit armoede naar Accra migreren om daar al die tweedehandskleding te versjouwen. Sommigen dragen kledingbalen van 55 kilo op het hoofd.
Saida versjouwt kleding op de Kantamanto-markt om geld te kunnen sturen naar haar dochter in het noorden van het land.
Foto Natalija Gormalova
Zoom in
Rahina rust even uit van het dragen van zware balen kleding, waarmee ze genoeg geld hoopt te verdienen om een eigen zaakje te beginnen in het dorp waar ze vandaan komt.
Zoom in
De zware balen kleding die kayayei Saida draagt, veroorzaken ernstige nek- en rugklachten.
Zoom in
Foto’s Natalija Gormalova
Kayayei (kledingdraagster) op een markt in Accra, tegen de achtergrond van de vervuilde kust.
Foto Natalija Gormalova
Zoom in
In het zakendistrict van Accra biedt de Kantamanto-markt – de grootste tweedehandskledingmarkt van het land – ruimte aan zo’n dertigduizend handelaren. Op de foto’s is te zien hoe handelaren met een gietijzeren strijkijzer de laatste plooien glad strijken, of hoe met een naaimachine enkele lappen stof aan elkaar worden gezet. Eerder dit jaar brandde de markt helemaal af. In de asresten zochten handelaren naar resten bruikbaar materiaal.
Niet alleen de markt, maar ook de naaste omgeving werd door Gormalova vastgelegd. Jamestown Beach in Accra ligt bezaaid met zowel textiel- als plastic afval, vissers staan ertussen bij hun boten op het strand. Elders zie je vrouwen die na het sjouwen van de kilo’s aan kleding even op adem komen bij hun huis van golfplaat in de dichtbevolkte sloppenwijk Agbogbloshie. Op een andere foto ligt een koe daar rustig op een afvalberg van plastic en textiel.
Een koe rust uit op een berg van plastic- en textielafval.
Foto Natalija Gormalova
Zoom in
Gormalova roept kopers en dumpers van fast fashion met haar foto’s op tot bezinning. Een oproep die enkele jaren geleden ook werd gedaan in het installatiekunstwerk Return to Sender, dat onder meer te zien was bij de vijfjaarlijkse kunstmanifestatie Dokumenta in de Duitse plaats Kassel. In een tent van balen textiel kreeg de toeschouwer voorgeschoteld hoe kilo’s kleding op markten in verschillende Afrikaanse landen werd gedumpt. Kunstenaar Sunny Dolat had net als Gormalova een duidelijke boodschap: „Stop! Take back your garbage!”
Plastic en textielresten vervuilen de kust van Accra.
Foto Natalija Gormalova
Zoom in
Kayayei (kledingdraagster) op een markt in Accra, tegen de achtergrond van de vervuilde kust.
Foto Natalija Gormalova
Zoom in
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.