AFPVoormalig vicepresident van de VS Mike Pence
Tijdens zijn eerste presidentstermijn kon Donald Trump vier jaar lang rekenen op de onvoorwaardelijke steun van zijn vicepresident: Mike Pence. Dat veranderde op 6 januari 2021, toen Pence weigerde mee te gaan in Trumps claim dat de verkiezingen waren gestolen. In één klap veranderde Pence van Trumps rechterhand in een “verrader”.
Pence was dit weekend in Nederland, als gast bij het prestigieuze Nexus Instituut op hun jaarlijkse conferentie. Nieuwsuur sprak hem voorafgaand aan de conferentie. Hij is kritisch op de koers van rechts Amerika, maar waagt zich nog altijd niet aan directe aanvallen op zijn voormalige baas.
Bijvoorbeeld eerder deze week, toen Trump een groep Democratische politici beschuldigde van “opruiend gedrag” en zei dat daar “de doodstraf” op staat. Pence wil daar niet op reageren. “Vier jaar lang heb ik moeten uitleggen wat Trump bedoelde met zijn uitspraken. Wat zijn intenties hiermee waren, laat ik aan het Witte Huis.”
Zijn terughoudendheid lijkt een echo van zijn houding als vicepresident. Vier jaar lang stond hij ferm achter Trumps acties en beleid, ook op momenten dat Trump in de ogen van velen over de schreef ging.
‘Shithole countries’
Bijvoorbeeld in 2017, toen in Charlottesville een mars van extreemrechtse nationalisten uitmondde in dodelijk geweld. Trump gaf zowel de extreemrechtse betogers als hun tegenstanders de schuld van de gewelddadigheden. Pence schaarde zich achter de president.
In de jaren daarna noemde Trump journalisten “tuig van de richel”, Afrikaanse landen “shithole countries” en nam hij, tegen alle adviezen in, de coronacrisis niet serieus. Publiekelijk sprak Pence hem nooit tegen, maar achter de schermen deed hij dat wel degelijk, zegt hij nu.
“Op het moment dat ik mijn rol als vicepresident aanvaardde, beloofde ik de president mijn ongefilterde mening. Maar als vicepresident
doe je dat onder vier ogen. En er waren talloze momenten waarop de president daarna van gedachten veranderde, of zelfs zijn toon aanpaste.”
Wie is Mike Pence?
“Ik ben een christen, een conservatieveling en een Republikein, in die volgorde.” Met die woorden stelde Mike Pence zich in 2016 voor aan het Amerikaanse publiek toen Trump hem koos als zijn running mate.
In zijn jonge jaren was Pence een Democraat en aanhanger van John F. Kennedy. Maar Reagan’s politiek deed zijn visie veranderen. Hij werd een evangelisch christen met een conservatieve visie op onder andere abortus en homoseksualiteit.
Dat Pence nog altijd aarzelt om Trumps acties publiekelijk te veroordelen, kan te maken hebben met zijn vermeende ambities om terug te keren in de Amerikaanse politiek. Volgens Amerikaanse media zou de nu 66-jarige Pence in 2028 opnieuw een gooi willen doen naar het presidentschap. En dan is het belangrijk iedereen op rechts te vriend te houden, ook Trump en zijn aanhangers.
Opkomst populisme
Minder terughoudend is Pence als het gaat om de koers die de conservatieve beweging in zijn ogen heeft ingezet sinds Trumps tweede termijn. Rechts Amerika zou in een “identiteitscrisis” verkeren. “Op de rechterflank zien we de opkomst van een populistische politiek die sterk afwijkt van het beleid van president Trump en mij.”
Volgens Pence geloven populisten dat Amerika zich moet terugtrekken als leider van de vrije wereld, zijn ze voorstander van overheidsinmenging in bedrijven en van hogere belastingen. “Ze steunen zelfs de importheffingen die Trump vriend en vijand heeft opgelegd.”
Die handelsoorlog noemt Pence “slecht economisch beleid”. “Amerikaanse consumenten en bedrijven betalen voor die importheffingen. En een deel van de afname van onze economische groei, van inflatie tot afnemende werkgelegenheid, is het gevolg van de importheffingen.”
Gratie Capitoolbestormers
De grootste beproeving van Pence’s vicepresidentschap kwam op het allerlaatst, toen duizenden Trump-aanhangers het Capitool bestormden om de benoeming van Joe Biden als president tegen te houden. Pence weigerde de verkiezingsuitslag ongeldig te verklaren, tot grote woede van de meute en Trump. Onder de relschoppers klonk de leus “hang Mike Pence op.”
Een “dramatische dag”, zegt Pence. “Maar ik ben ervan overtuigd dat ik die dag mijn plicht heb gedaan om volgens de Amerikaanse grondwet te zorgen voor een vreedzame machtsoverdracht.” Zijn band met Trump is hierna nooit hersteld.
Direct nadat Trump aantrad voor zijn tweede termijn, verleende hij gratie aan ruim 1500 Amerikanen die waren vervolgd voor hun rol bij de bestorming. Een verkeerde keuze, zegt Pence. “Ik vind dat de president geen gratie had moeten verlenen aan betrokkenen bij geweld tegen politieagenten of vandalisme in het Capitool.”
Toch kijkt Pence met een goed gevoel terug op zijn tijd als rechterhand van Trump. “We hebben vier jaar een goede werkrelatie gehad. Ook al eindigde de regeerperiode niet zoals ik had gehoopt, ik ben heel trots op het werk dat we hebben geleverd.”
Kijk hier het hele interview:
In gesprek met oud-vicepresident VS Mike Pence