“De plaatsing kan helpen de kans op een gewapende aanval op ons land te verkleinen”, zo verklaarde Shinjiro Koizumi, de Japanse minister van Defensie. De raketten worden geplaatst op het eiland Yonaguni, dat op ongeveer 110 kilometer ten oosten van Taiwan ligt. “Vandaag de dag bevindt Japan zich in de ernstigste en meest complexe veiligheidsomgeving sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog”, beweert de minister.
In Peking schoten deze opmerkingen in het verkeerde keelgat. De Chinese buitenlandminister Wang Yi sprak van ‘een rode lijn die niet aangeraakt moet worden’.
Geen bemoeienis
De relatie tussen beide landen was al behoorlijk verzuurd. Eerder deze maand zei de Japanse premier Sanae Takaichi tegenover het parlement dat een mogelijke Chinese invasie van Taiwan een ‘existentiële bedreiging’ voor Japan kan zijn. De implicatie dat Japan zich zou bemoeien met een conflict tussen China en Taiwan wordt in Peking hoog opgevat. China ziet Taiwan als onderdeel van het eigen land, hoewel Taiwan nooit deel uitgemaakt heeft van de Volksrepubliek China.
De voorgangers van Takaichi hielden zich altijd op de vlakte over Taiwan, om China niet tegen zich in de haren te strijken. Maar die tijd lijkt voorbij.
De ruzie bereikte een nieuw hoogtepunt toen China de kwestie naar de Verenigde Naties bracht. In een brief aan VN-secretaris-generaal António Guterres waarschuwde China dat Japan’s mogelijke militaire interventie rond Taiwan als ‘agressie’ gezien zou worden. China benadrukte dat het zijn ‘recht op zelfverdediging zal uitoefenen om zijn soevereiniteit te beschermen’.
Vanuit Taiwan klinkt ondertussen steun voor de Japanners. President Lai Ching-te plaatste op sociale media een foto waarin hij te zien is met een bord sushi. “Nu is misschien wel een goed moment om voor Japans eten te kiezen”, zei de president.
China heeft inmiddels een aantal tegenmaatregelen genomen. Zo gaf het land een negatief reisadvies af en raadde zijn burgers aan om voorlopig niet naar Japan te reizen. Naar verwachting zal dit de Japanse toerismesector, die voor een groot deel drijft op Chinese toeristen, raken. Ook stopte China de import van Japanse vis.
Ook op cultureel vlak is de ruzie merkbaar. In Peking werd een concert van de Japanse jazzband The Blend geannuleerd, net als een tour door China van de Japanse rapper Kid Fresino.
Japan open voor dialoog
Ondanks de harde uitspraken van Peking staat Japan naar eigen zeggen open voor dialoog. Takaichi benadrukte dat haar regering ‘de deur niet sluit’, maar dat het belangrijk is duidelijke boodschappen uit te sturen.
Vorige week stuurde Japan nog een hoge diplomaat naar Peking om met zijn Chinese tegenhanger te praten en om duidelijk te maken dat er geen fundamentele koerswijziging is in het veiligheidsbeleid van Japan. En hoewel die geste in China positief werd opgevat, blijft de ruzie doorwoekeren.
Wat deze ruzie extra gevoelig maakt, is de historische dimensie. China wijst op Japans verleden als keizerrijk en de oorlogsmisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Chinese minister Wang waarschuwde dat andere landen ‘de heropleving van Japans militarisme’ niet mogen toestaan.
‘Fundamentele kwestie’
China-correspondent Roland Smid ziet dat spanningen tussen beide landen vaker voorkomen, maar dat het deze keer verder gaat. “Voor Peking is dit een fundamentele kwestie. In die raketten op Yonaguni ziet het een bewijs dat Japan onder deze nieuwe premier Takaichi terug wil keren naar een militair-agressief Japan. Maar tegelijkertijd kun je de Chinese militaire opbouw ook moeilijk negeren.”
Dat Takaichi Taiwan zo expliciet noemt ziet Smid ook als een belangrijk signaal naar China. “In Peking dachten ze altijd dat Japanse politici het nooit zouden wagen om zich uit te spreken over een mogelijk conflict rond Taiwan. Ook dit zien ze als een aanval, omdat China Taiwan als Chinees beschouwt.”
Eerder dit jaar hield China nog een grote militaire parade waarin werd stilgestaan bij het einde van de Tweede Wereldoorlog, 80 jaar geleden: