Bart KamphuisAlie in haar nieuwe woning

NOS Nieuws•vandaag, 18:13

  • Pomme Rademaker

    redacteur Economie

  • Pomme Rademaker

    redacteur Economie

Van een vrijstaande gezinswoning naar een appartement in een complex. Hoewel sommige senioren het wel willen, zijn er door allerlei obstakels maar weinig ouderen die hun grote huis inruilen voor een kleinere variant. Toch zijn die doorstromers een belangrijke oplossing om de krapte op de woningmarkt te verlichten.

Veel van die senioren wonen in een huis dat niet meer bij ze past, omdat de kinderen zijn uitgevlogen of traplopen lastig wordt. Doordat Nederland vergrijst, verdubbelde het aantal 65-plussers dat een eigen woning heeft tussen 2006 en 2024 naar bijna 2 miljoen. Maar sommigen kunnen of willen daar niet voor altijd blijven.

“Het is niet zo dat alle senioren een verhuisstap gaan zetten”, zegt woonadviseur Jan van Deursen van adviesbureau Companen, “maar de groep die hun huis wil verlaten of er niet meer kan wonen is ook aanzienlijk groot. Het aantal ouderen groeit snel en als slechts een deel van die groep een stap zet, krijg je echt een effect.” Als er een eengezinswoning vrijkomt voor een familie die nu nog in een te krappe starterswoning zit, komt dat laatste huis ook weer vrij.

Hulp bij verhuizen

Volgens het Woononderzoek van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening uit 2024 staat Nederland vol met grote gezinswoningen, maar zolang die bezet blijven, hebben jonge woningzoekenden daar weinig aan. Er is dan ook altijd nog een aanbodtekort aan eengezinswoningen.

Alie van Keulen verhuisde drie jaar geleden, op 75-jarige leeftijd, van een eengezinswoning die te groot werd voor haar. “Het was toch wel asociaal om zo’n groot huis alleen voor mij te hebben”, zegt ze. Ze verhuisde naar een appartement. “De kinderen gingen de deur uit en dan blijf je anders daar maar alleen zitten.”

Steeds meer woningcorporaties zetten in op seniorenmakelaars die ouderen helpen te verhuizen. Zo hopen gemeenten en corporaties de doorstroming op de woningmarkt te verbeteren. Ook Alie kreeg die hulp. “Ik heb er geen seconde spijt van gehad, alles is nu gelijkvloers. Ik zou echt niet meer terug willen.”

Toch is het voor veel ouderen geen optie om te verhuizen. “Senioren zijn minder flexibel. Ze wonen vaak al hartstikke mooi, hebben veel herinneringen aan het huis, en hebben een sociaal netwerk om zich heen”, zegt Van Deursen. Volgens het Woononderzoek zit er nog een groot verschil tussen droom en daad. Er verhuizen daadwerkelijk minder senioren dan er zeggen te willen verhuizen.

Financiën zitten in de weg

Behalve de emotionele waarde is het vaak ook fiscaal onaantrekkelijk om te verhuizen, waarschuwen makelaarsvereniging NVM, de Hypotheekshop en Ouderenbond ANBO vanochtend in het AD. Dat geldt volgens Van Deursen met name op de huurmarkt. Zo betalen ouderen met een huurhuis een relatief lage huur, omdat ze al een ruime tijd ergens wonen en de huur minder hard stijgt. Bij een overstap naar een andere woning zouden ze flink meer huur kunnen gaan betalen. “Je krijgt dan een kleinere woning voor een hogere prijs.”

In het geval van Alie verhoogde de woningcorporatie de huur juist niet. “Ik betaal nu zelfs ietsje minder dan eerst.”

Ook voor ouderen met een koophuis kunnen financiën in de weg zitten. Zij hebben relatief lage hypotheeklasten omdat ze er al lang wonen. Die lage woonlasten kan ze belemmeren om te verhuizen naar een nieuwe woning. Daarnaast is er vaak een flinke overwaarde op de huidige woning, maar die telt niet altijd mee voor de tijdelijke hypotheek tussen twee koophuizen. De bank kijkt alleen naar het inkomen.

Als je woningen kunt vrijspelen, komt alles een beetje los.

Jan van Deursen, woonadviseur

Van Deursen wijst erop dat er nog veel meer kan gebeuren om het voor ouderen makkelijker te maken om te verhuizen: zo kunnen ouderen hun huur behouden als ze naar een andere huurwoning willen, kunnen ze voorrang krijgen op een woning of mogen gemeentes soms verhuisvergoedingen geven.

Dat alle ouderen gaan doorstromen, is volgens Van Deursen een illusie. “Heel veel ouderen wonen nu prettig, maar als je woningen vrij kunt spelen, komt alles een beetje los. Je moet altijd blijven bijbouwen maar dit is zeker een knop waaraan je kunt draaien om de boel te verlichten.”