EPAVoorbijgangers in het zakendistrict in Peking

NOS Nieuws•vandaag, 17:27

  • Gabi Verberg

    correspondent Oost-Azië

  • Gabi Verberg

    correspondent Oost-Azië

Het topoverleg tussen China, Japan en Zuid-Korea, dat binnenkort zou plaatsvinden, is voorlopig van de baan. Dat bevestigt de Chinese woordvoerder van Buitenlandse Zaken. Volgens China “ontbreken de voorwaarden” voor een ontmoeting. Hiermee doelt Peking op de ruzie met Japan.

Eerder deze maand haalde de Japanse premier Sanae Takaichi de woede van de Chinezen op de hals door te zeggen dat een Chinees militair optreden tegen Taiwan een “existentiële bedreiging” voor Japan zou zijn. Onder bepaalde omstandigheden zou Tokio militair kunnen reageren. China, dat Taiwan als een afvallige provincie beschouwt, reageerde ongekend fel.

Het gebeurt wel vaker dat China z’n economische overwicht gebruikt om landen onder druk te zetten, en Peking doet dat nu ook met Japan.

Van overheidsdepartementen tot staatsbedrijven en culturele instellingen, alles wordt op een gecoördineerde manier in stelling gebracht om Japanse belangen te treffen. Maar ondanks die zware economische druk lijkt de Japanse premier Takaichi niet bereid haar woorden terug te nemen.

Economische maatregelen

Kort na de uitspraken van Takaichi kwam China met een negatief reisadvies voor Japan. De Chinese luchtvaartmaatschappijen maakten directe volledige terugbetaling mogelijk voor vluchten naar Japan die werden afgezegd. Honderdduizenden tickets werden geannuleerd. Vandaag werd bekend dat China alle vluchten op twaalf routes heeft geschrapt.

Daar bleef het niet bij. Vorige week stopte China per direct de import van bepaalde Japanse producten, waaronder vis en zeevruchten, en werden onderhandelingen over de heropening van de export van Japans vlees afgeblazen. Ook werden talloze optredens geannuleerd en studenten afgeraden in Japan te studeren. Chinezen vormen verreweg de grootste groep buitenlandse studenten in Japan.

Militaire spanning

Naast de economische maatregelen stuurde China kort na de uitspraken van Takaichi ook bewapende kustwachtvaartuigen naar de wateren rond de Senkaku-eilanden. Bovendien zou Japan een Chinese drone hebben waargenomen langs de kust van het Japanse eiland Yonaguni, dat op zo’n 110 kilometer van de Taiwanese kust ligt.

Maar de economische pressie van China lijkt niet het gewenste effect te hebben. In plaats van een stap terug te doen, zei de Japanse minister van Defensie afgelopen weekend, tijdens een bezoek aan een militaire basis, dat de plannen om raketten te stationeren op schema liggen.

Volgens de Japanse defensieminister is de uitbreiding van de militaire capaciteit bedoeld om Japan beter te kunnen verdedigen. Chinese beschuldigingen dat Japan hiermee de regionale spanningen aanwakkert, wees hij van de hand.

Opleving militarisme

De uitspraken van de Japanse defensieminister zijn koren op de molen van China, dat Japan al langer beschuldigt van een terugkeer naar militaristisch gedrag. Waar China met economische en militaire maatregelen een signaal aan Japan wil afgeven, richt het verhaal over een heroplevend Japans militarisme zich vooral op de eigen bevolking.

De staatskranten stonden de afgelopen dagen vol met spotprenten en artikelen waarin een directe lijn wordt getrokken tussen de uitspraken van Takaichi en het Japanse koloniale verleden. Daarmee speelt China in op een oud sentiment: het land werd lange tijd door Japan bezet, een periode die diep in het collectieve geheugen verankerd ligt.

Zo probeert de Chinese regering de nationale verontwaardiging aan te wakkeren en de steun onder de bevolking voor zijn harde koers te vergroten.

En die steun is nodig. Want de economische gevolgen van de maatregelen die China tegen Japan neemt, zullen op den duur mogelijk ook door de eigen bevolking worden gevoeld. Na de VS en Zuid-Korea is Japan de belangrijkste handelspartner van China.

  • Cai Meng, gepubliceerd in de China DailyTakaichi ziet in haar spiegelbeeld Hideki Tojo, premier van Japan ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en Japanse bezetting van China
  • Shen Tiancheng, gepubliceerd in de China Daily

Vorige slide

Volgende slide

Vrijdag stuurde de Chinese VN-ambassadeur Fu Cong een brief aan VN-secretaris-generaal Guterres, waarin hij stelt dat Japan zich schuldig maakt aan schending van het internationaal recht. Ook eist Fu dat Japan zijn “foutieve opmerkingen intrekt”. Het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de Chinese aantijgingen en eisen volstrekt onaanvaardbaar en benadrukte nogmaals dat Japan zich onveranderlijk inzet voor vrede.

Op de G20-top in Zuid-Afrika afgelopen weekend zei Takaichi open te staan voor een dialoog met China: “We sluiten de deur niet. Maar het is belangrijk dat Japan duidelijk zegt wat gezegd moet worden.” Japan lijkt dus voet bij stuk te houden.