Niet lang nadat Donald Trump begin dit jaar voor de tweede keer aantrad als president van de Verenigde Staten, plaatste hij het Venezolaanse kartel Tren de Aragua op de Amerikaanse terroristenlijst. Op diezelfde dag, 20 februari, deed hij hetzelfde met nog zeven kartels of bendes die actief zijn in Latijns-Amerika.
Maandag voegde de regering-Trump daar het Cartel de los Soles (het Zonnenkartel) aan toe. Dat kartel heeft volgens de VS „het leger, de inlichtingendienst, de wetgevende macht en de rechterlijke macht van Venezuela” gecorrumpeerd.
Maar experts zeggen dat het Zonnenkartel helemaal geen kartel is. En volgens Venezolaanse autoriteiten bestaat het niet eens. Hoe zit dat? Drie vragen.
1. Wat is het Cartel de los Soles?
De regering-Trump beweert dat Cartel de los Soles een terroristische organisatie is met de Venezolaanse president Nicolás Maduro aan het hoofd. Het is volgens de Verenigde Staten verantwoordelijk voor terroristisch geweld op het westelijk halfrond en voor drugssmokkel naar de VS en Europa, in samenwerking met een Venezolaans en Mexicaans kartel. Bewijs levert de Amerikaanse regering hiervoor niet. Maduro heeft meermaals ontkend betrokken te zijn bij drugshandel.
Experts weerspreken dat het ‘Zonnenkartel’ – de naam verwijst naar de zonvormige insignes die hoge militairen op hun kostuum dragen –überhaupt bestaat, en dus ook dat het een drugskartel of terroristische organisatie zou zijn. De naam zou in werkelijkheid verwijzen naar een netwerk van corrupte overheidsfunctionarissen, met name hooggeplaatste militairen, die gelinkt worden aan betrokkenheid bij drugshandel, benzinesmokkel en illegale mijnbouw.
Volgens de Amerikaanse nieuwszender CNN dook de naam in de jaren negentig voor het eerst op in de Venezolaanse media, als verzamelnaam voor corrupte generaals. Dat was jaren voordat Maduro en diens voorganger Hugo Chávez aan de macht kwamen.
Binnen het netwerk is nauwelijks sprake van hiërarchie of structuur, en het kan volgens experts dan ook niet vergeleken worden met de Latijns-Amerikaanse kartels die de VS dit jaar al hebben aangemerkt als terroristische organisatie – onder meer Tren de Aragua (Venezuela), het Sinaloakartel (Mexico) en Los Lobos (Ecuador). Wat het Zonnenkartel wordt genoemd, bestaat eerder uit losse groepen corrupte functionarissen. Het is volgens experts dan ook uitgesloten dat één persoon aan het hoofd staat.
2. Waarom merken de VS Cartel de los Soles aan als terroristische organisatie?
Met de bestempeling van het Zonnenkartel tot terroristische organisatie ‘rechtvaardigen’ de VS de inmiddels meer dan twintig aanvallen op Venezolaanse boten, die vooral in de Caribische Zee plaatsvonden. Bij die aanvallen – de eerste vond begin september plaats – vielen tot dusver zeker tachtig doden. De regering-Trump stelt dat het gaat om drugsboten, onderweg naar de VS. Ook hiervoor heeft Trumps regering echter geen bewijs geleverd. De Verenigde Naties spreken over „buitengerechtelijke executies”, die „het recht op leven schenden”.
Doordat de VS stellen dat Maduro aan het hoofd staat van het Zonnenkartel, wordt bovendien de hele Venezolaanse regering op de terroristenlijst geplaatst. Daarmee zou het een stap kunnen zijn naar Amerikaanse militaire acties in Venezuela. Persbureau Reuters schreef afgelopen zaterdag op basis van Amerikaanse bronnen al dat de VS in of rondom Venezuela „een nieuwe fase” van militaire operaties gaan beginnen. Het gaat volgens bronnen mogelijk om undercoveroperaties op Venezolaans grondgebied.
Experts denken dat de aanmerking van het Zonnenkartel als terroristische organisatie, net als plannen voor militair ingrijpen, uiteindelijk bedoeld zijn om een regimewissel te forceren. Trump is niet te spreken over het anti-Amerikaanse beleid van de links-nationalistische Maduro. Yvan Gil, de Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken, zei maandag dat de bestempeling van het Zonnenkartel als terroristisch past binnen „het klassieke Amerikaanse model voor regimewisseling”.
Trumps afkeer van Maduro en diens bewind is niet nieuw. In 2020, tijdens Trumps eerste termijn, klaagde zijn regering uit voor informatie die zou leiden tot de arrestatie van de Venezolaanse president. Afgelopen augustus kondigde Marco Rubio, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, aan dat er een premie van 50 miljoen dollar zou worden uitbetaald voor informatie die tot Maduro’s arrestatie leidt.
3. Hoe is in Venezuela gereageerd?
In een persbericht sprak de Venezolaanse regering maandag over een „belachelijke leugen”. Buitenlandminister Gil zegt: „Deze nieuwe manoeuvre zal hetzelfde opleveren als de eerdere en terugkerende aanvallen op ons land: mislukking.” Ook Gil zei dat het Zonnenkartel als organisatie helemaal niet bestaat. Tijdens een publiek optreden, zo’n anderhalve week geleden, sprak Maduro in een paar woorden Engels al over „never, never war”.
Lees ook
Op Curaçao wordt bezorgd gekeken naar de gewapende acties van de Amerikanen
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
The Trust Project |
Waarom je NRC kan vertrouwen