Als er in Nederland vitale voorzieningen uitvallen, raakt het bedrijfsleven direct in grote problemen. Het merendeel van de bedrijven kan binnen een halve dag niet meer functioneren bij uitval van elektriciteit, telefonie en internet of andere ict-diensten. Dat blijkt uit de Nederlandse Innovatiemonitor 2025, die dinsdag is gepubliceerd.
Als de elektriciteit uitvalt, stopt 64 procent van de bedrijven direct met functioneren. Binnen 24 uur stijgt dat percentage naar 90 procent. Driekwart van de ondernemingen kan geen dag zonder telefonie en internet, bij drie dagen uitval zit 86 procent in de problemen. Circa 77 procent van de bedrijven kan geen drie dagen zonder clouddiensten of e-mail. Uitval van de watertoevoer, het betalingsverkeer of toelevering van grondstoffen zou bedrijven gemiddeld iets minder snel in de problemen brengen.
De Nederlandse Innovatiemonitor wordt jaarlijks uitgevoerd door SEO Economisch Onderzoek in opdracht van de Universiteit van Amsterdam. Dit jaar deden er ruim driehonderd bedrijven mee. Het onderzoek richtte zich dit jaar in het bijzonder op de impact van geopolitieke onrust op bedrijven en de toepassing van ‘sleuteltechnologieën’, waaronder AI.
De Nationale Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) en inlichtingendienst AIVD waarschuwen al langere tijd voor aanvallen op de vitale infrastructuur in Nederland, bijvoorbeeld door landen als Rusland en China. Het kabinet lanceerde deze maand de campagne ‘Denk Vooruit’, die Nederlanders aanmoedigt zich met een noodpakket voor te bereiden op een situatie van 72 uur zonder water, stroom of internet.
Lees ook
‘Het is geen oorlog maar ook geen vrede’, schrijft de overheid in een boekje dat straks bij jou op de mat valt
Bedrijven komen in zo’n situatie een stuk sneller in de problemen dan burgers, merken de opstellers van de Innovatiemonitor op. Een dag stroomuitval brengt minder dan de helft van de Nederlanders in problemen, de meeste mensen redden het naar eigen zeggen ook wel een week zonder telefoon en internet.
Twee derde van de Nederlandse bedrijven heeft volgens de Innovatiemonitor wel enige maatregelen getroffen om weerbaarder te zijn voor het geval er vitale voorzieningen wegvallen. Ze hebben bijvoorbeeld back-upsystemen gebouwd of extra voorraden aangelegd. Ict-bedrijven en ondernemingen die internationaal opereren zijn gemiddeld het beste voorbereid op een noodsituatie. Ruim een op de vijf bedrijven heeft helemaal niets voorbereid, aldus het onderzoek.
Minder klimaatambitie
Uit de Innovatiemonitor blijkt ook dat bedrijven hun klimaatambities steeds verder terugschroeven. Drie jaar geleden gaf 61 procent van de bedrijven nog aan in of voor 2030 over een „verwaarloosbare ecologische voetafdruk” te zullen beschikken. De afgelopen jaren liep dat percentage gestaag terug; inmiddels zegt nog slechts 35 procent van de bedrijven uiterlijk in 2030 klimaatneutraal te zullen zijn.
Het aandeel bedrijven dat pas na 2050 klimaatneutraal is of helemaal geen klimaatambities formuleert, neemt bovendien toe: van 23 procent in 2023 tot 31 procent dit jaar. Vooral internationale bedrijven met de grootste ecologische voetafdruk zijn minder ambitieus geworden, schrijven de onderzoekers, zonder namen van individuele bedrijven te noemen. Eerder dit jaar signaleerde het CBS al dat bedrijven steeds minder investeren in verduurzaming.
De inzet van AI binnen Nederlandse bedrijven is het afgelopen jaar toegenomen, blijkt ook uit de Innovatiemonitor. Maandag adviseerde een groep van ruim vijftig deskundigen het kabinet om miljarden euro’s uit te trekken voor een ‘AI-Deltaplan’. Uit de Innovatiemonitor blijkt dat veel bedrijven dit jaar al een „inhaalslag” hebben gemaakt.
In zo’n veertig procent van de bedrijven is het gebruik van AI inmiddels ingeburgerd: de capaciteiten van organisaties en hun medewerkers voor het gebruik van AI zijn toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Met name in de ict en de financiële en zakelijke dienstverlening wordt veel gebruikgemaakt van AI, schrijven de onderzoekers, terwijl de industrie-, landbouw- en energiesector nog minder „AI-volwassenheid” hebben.
Veel beleggers vrezen dat de vaak forse investeringen in AI op termijn te weinig rendement zullen opleveren. De Innovatiemonitor geeft op dit vlak een positief beeld: bedrijven die AI efficiënt weten in te zetten, rapporteren ook betere bedrijfsprestaties. „Investeringen in AI beginnen nu eindelijk te renderen voor bedrijven en verhogen de productiviteit”, aldus de onderzoekers. In hoeverre AI bestaande bedrijfsprocessen (en medewerkers) ondersteunt of juist vervangt, was volgens de onderzoekers nog niet vast te stellen.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
The Trust Project |
Waarom je NRC kan vertrouwen