In de grootste zittingszaal van de Amsterdamse rechtbank richt de rechter zich dinsdagochtend tot de verdachte. „U bent Chris Jude”, zegt hij. „Geboren op 14 februari 2003 in Nigeria. Klopt dat?”
Het antwoord van de man is onverstaanbaar, maar dat van de tolk niet. „Ja”, antwoordt ze. En dan nog eens: „Ja.”
De verdachte weet zelf ook niet wie hij is. En hij heeft geen documenten
Muisstil was het toen de verdachte een paar minuten eerder de zaal werd binnengeleid. Hij was gaan zitten en had lichtjes met het hoofd geschud. De jonge man, geheel in het zwart gekleed, wordt ervan beschuldigd dat hij afgelopen 15 augustus een vrouw in Amsterdam met geweld verkrachtte en vijf dagen later de zeventienjarige Lisa uit Abcoude doodstak. Met opzet, volgens het Openbaar Ministerie, mogelijk met voorbedachten rade. Dinsdag staat hij in een pro-formazitting voor het eerst voor de rechter, onder grote belangstelling. Voor de gelegenheid werden vier zalen gereserveerd.
Hoewel de zaken deze dinsdag niet inhoudelijk worden behandeld, komen wel al veel details naar buiten. Eén valt het meest op: de identiteit van de verdachte is ruim drie maanden na de gebeurtenissen nog altijd niet vastgesteld. Hij weet, vertelde hij de recherche tijdens de verhoren, zelf ook niet wie hij is. En hij heeft geen documenten. De voornamen ‘Chris’ en ‘Jude’ zou hij hebben gekregen in weeshuizen in Nigeria. In Benin City zou hij als jong kind op straat zijn gevonden. Zijn fictieve geboortedatum – 14 februari 2003 – kreeg hij pas op latere leeftijd.
Lees ook
In amper tien minuten eindigde het leven van de 17-jarige Lisa uit Abcoude
112
Dinsdag wordt ook duidelijker wat in augustus is gebeurd. Het slachtoffer van de gewelddadige verkrachting, een vrouw die op 15 augustus in de buurt van de Amsterdamse Weesperzijde in een hotel logeerde, maakte die avond even na twaalven een wandeling. Ze werd van achteren vastgegrepen, het gras in gesleurd en vervolgens een uur lang verkracht. De verdachte zou met zijn vuisten in haar gezicht hebben geslagen – ze brak haar onderkaak. Hij zou hebben gezegd dat ze stil moest zijn en rustig, dat hij haar anders dood zou maken.
De zeventienjarige Lisa was in de nacht van 20 augustus rond 3.40 uur na het uitgaan in het centrum van Amsterdam op haar elektrische fiets naar haar ouderlijk huis in Abcoude vertrokken. Op de Holterbergweg werd ze ingehaald door een man. „Om 04.07 uur belt Lisa 112 en vertelt ze de centralist dat ze door iemand het gras in was gefietst, dat ze was geslagen en in de sloot geduwd, haar fiets ook”, zegt de officier van justitie. „Op de vraag waar die man was, vertelde ze dat hij was weggefietst.” De centralist vertelt Lisa dat ze haar komen helpen. De man komt terug. „Tijdens het gesprek begint ze hard te gillen: ‘Nee, help me! Stop alsjeblieft!’ Dan lijkt ze niet meer in staat te spreken. Later is ze helemaal niet meer te horen.”
Rond 04.16 uur, zegt de officier, troffen de hulpdiensten Lisa aan, niet meer in leven.
Het OM vertelt dat de twee zaken als afzonderlijke onderzoeken begonnen, maar gekoppeld werden toen de politie op camerabeelden een man zag met een zwarte fiets met een opvallende witte voorvork. Die fiets leidde naar het asielzoekerscentrum aan de Hogehilweg in Amsterdam-Zuidoost, de plek waar ‘Chris Jude’ sinds enige tijd verbleef – in afwachting van zijn asielaanvraag.
In beide zaken, aldus het OM, stapelde het bewijs zich snel op. De fiets werd gevonden. De fietssleutel lag in zijn locker, evenals een mes met daarop dna van Lisa. Op een grijze capuchontrui, gevonden vlak bij de plek waar ze werd gedood, zat niet alleen dna van verdachte Chris Jude, maar ook van de vrouw die vijf dagen eerder in de stad was verkracht.
‘Stemmen in zijn hoofd’
De advocaten van de verdachte, Emile van Reydt en Dané Kisteman, benadrukken allereerst dat de feiten waarvan hun cliënt wordt verdacht tot „onbeschrijflijk en onherstelbaar leed” hebben geleid. Maar, zeggen ze, juist in zaken die zo veel maatschappelijke en politieke ophef veroorzaken, „is onpartijdige bijstand onontbeerlijk”.
Ze richten zich vooral op de psychische toestand van hun cliënt en de vraag of hij strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden gehouden. De advocaten zeggen dat hij kan bekennen noch ontkennen. Van Reydt: „Wanneer hij zwijgt, is dat omdat hij geen antwoord kán geven, omdat hij geen herinnering heeft aan wat er is gebeurd.”
Nu hebben we rust en privacy nodig om alles wat er op ons afkomt te kunnen verwerken
Familie van Lisa
Vanaf zijn jonge jaren, vertelt de advocaat, hoort cliënt „schreeuwende en gillende stemmen in zijn hoofd” die hij niet onder controle heeft. „Soms geven de stemmen hem opdrachten. Vooral ’s avonds en ’s nachts zijn die stemmen luid.”
De advocaten doen geen verzoek tot schorsing van zijn voorlopige hechtenis. Die wordt verlengd met negentig dagen – het wachten is op een onderzoek in het Pieter Baan Centrum, waarschijnlijk kan hij daar begin 2026 terecht. Op 11 februari is opnieuw een pro-formazitting gepland.
De nabestaanden van Lisa luisteren dinsdag zichtbaar aangedaan naar wat wordt gezegd. Het is, laten ze achteraf via een verklaring weten, een intens emotionele dag. „Het verlies van Lisa is immens groot. De steun van onze naasten en van iedereen die aan ons denkt, geeft ons veel kracht.” Ze begrijpen dat de zaak veel aandacht krijgt, maar vragen de media om terughoudendheid. „Nu hebben we rust en privacy nodig om alles wat er op ons afkomt te kunnen verwerken.” Net als het slachtoffer van het zedenmisdrijf aan de Weesperzijde, worden ze bijgestaan door Namens de Familie – onderdeel van Slachtofferhulp Nederland.
Lees ook
Abcoude is in shock na de dood van Lisa: ‘Wat overheerst is de saamhorigheid’
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
The Trust Project |
Waarom je NRC kan vertrouwen