Giulia Cecchettin was 22 jaar en bijna afgestudeerd als biomedisch ingenieur aan de universiteit van het Noord-Italiaanse Padua, toen haar ex-vriend Filippo Turetta met messteken een einde aan haar leven maakte. De brute moord, op 11 november 2023, zond een schokgolf door Italië. Italianen gingen massaal de straat op om hun ontzetting kenbaar te maken.
Het sterke gevoel van publieke verontwaardiging spoorde ook de Italiaanse politiek aan tot actie. Dinsdagavond, op de wereldwijde actiedag rond geweld tegen vrouwen, keurde de Italiaanse Tweede Kamer unaniem een wetsvoorstel goed dat in het strafrecht van femicide een apart misdrijf maakt, strafbaar met levenslang. De Senaat had de tekst al eerder goedgekeurd.
Bijna één op de drie vrouwen tussen de 16 en 75 jaar krijgt in Italië tijdens haar leven te maken met een vorm van fysiek of seksueel geweld. En gemiddeld elke drie dagen wordt in Italië een vrouw vermoord, vaak door haar man, partner of ex. De bewustwording daarover nam de afgelopen jaren opvallend sterk toe. Kranten besteden telkens veel aandacht aan nieuwe gevallen van femicide. Iedereen in Italië kent nu de rode pumps als hét symbool van verzet tegen gender-gerelateerd geweld.
Verzwarende omstandigheden
Met de nieuwe wet voegt Italië zich nu bij Cyprus, Malta en Kroatië, de kleine groep landen in Europa die femicide in hun wetboek van strafrecht hebben opgenomen. België heeft in 2023 een wet aangenomen om femicide te helpen voorkomen en bestrijden, maar de invoering ervan blijkt complex. In Frankrijk, Spanje en Portugal worden moorden op vrouwen als verzwarende omstandigheden beschouwd als ze gebaseerd zijn op gender of gemotiveerd zijn door discriminatie. Spanje richtte ook gespecialiseerde rechtbanken op om zaken van geweld tegen vrouwen te behandelen. In Nederland is femicide geen apart misdrijf, maar de regering voerde vorig jaar wel een actieplan tegen femicide in, gericht op vroege waarschuwingssignalen door politie en justitie.
Volgens Gino Cecchettin, de vader van de vermoorde studente Giulia, zet de nieuwe wet niet veel zoden aan de dijk; de moordenaar van zijn dochter kreeg immers ook vóór deze wet al levenslang, zei hij tegen de BBC. Hij vindt het veel belangrijker om sterk in te zetten op educatie, de reden waarom hij in scholen in heel Italië met jongeren gaat spreken.
Lees ook
Italië trekt een gele kaart voor geweld tegen vrouwen
Tegelijk doet Italië al wel aan preventie, met name via een opvallende maatregel die in de rest van Europa ontbreekt. In Italië kan wie dan ook – een buur, een leraar, een vriend – huiselijk geweld doorgeven aan de politie, zonder dat meteen een klacht wordt ingediend. De politie kan dan besluiten de betrokkene officieel een ‘gele kaart’ te geven, zoals in het voetbal, en formeel waarschuwen dat hij – of zij – in de gaten wordt gehouden. Het gaat om een administratieve maatregel, die geen onderdeel is van een strafrechtelijke procedure. Maar zover kan het wél komen als de ‘gele-kaarthouder’ zijn gedrag niet bijstelt. Een grote meerderheid van de gewaarschuwde mannen begrijpt de boodschap en komt hierna niet in aanraking met justitie.
Bewustmakingscampagnes
Italië zet nog verder in op preventie en vorming, onder meer met bewustmakingscampagnes over de gevaren van zogenaamde verkrachtingsdrugs. Het moet voortaan makkelijker worden om vast te stellen dat een slachtoffer zo’n middel kreeg toegediend, zodat het als bewijs in de rechtbank kan worden gebruikt.
Ook de opleidingen van magistraten en zorgverleners worden verbeterd. Dat moet voorkomen dat vrouwen kwetsende vragen krijgen, die hun trauma nog kunnen vergroten. Vroeger werd slachtoffers van seksueel of fysiek geweld in Italië niet zelden gevraagd welke kleren zij op het bewuste moment droegen, waardoor vrouwen soms een schuldgevoel werd aangepraat, alsof ze het geweld hadden uitgelokt.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen