Militairen hebben woensdag een coup gepleegd in Guinee-Bissau. De machtsovername, die door een groep militairen op staatstelevisie werd aangekondigd, volgt drie dagen na de presidents- en parlementsverkiezingen in het West-Afrikaanse land. De zittende president Umaro Sissoco Embaló is gearresteerd en de wegen naar het paleis zijn inmiddels afgezet, met checkpoints bemand door zwaar bewapende militairen.
Eerder op de dag werd melding gemaakt van geloste schoten in de buurt van het presidentiële paleis. Rond het middaguur waren mannen in uniform het paleis binnengedrongen, schrijft het Franstalige blad Jeune Afrique. Tegenover Franse media zegt Embaló dat de stafchef van het leger achter de staatsgreep zit.
Het leger heeft het electoraal proces opgeschort, de grenzen gesloten en heeft zichzelf tot tijdelijke machthebber benoemd.
De voorlopige uitslagen van de verkiezingen werden donderdag verwacht. Zowel de huidige president Embaló als zijn belangrijkste uitdager Fernando Dias da Costa, claimden de winst. Ook Dias da Costa zou zijn gearresteerd.
De verkiezingen van afgelopen weekend waren al omstreden voordat de eerste uitslagen binnen waren. De belangrijkste oppositiepartij, de PAIGC van voormalig premier Domingos Simões Pereira, mocht niet meedoen omdat zij volgens de kiescommissie haar kandidatuur te laat had ingediend. Daarmee verloor bijna de helft van het electoraat zijn politieke vertegenwoordiging, wat de legitimiteit van de stembusgang ondermijnde. Analisten wezen er tijdens de campagne al op dat de uitsluiting van een dominante oppositiepartij de kans op een crisis vergrootte.
In een verklaring op de staatstelevisie plaatste woordvoerder Dinis N’Tchama de coup in een veiligheidskader. Het leger zou de macht hebben overgenomen vanwege grootschalige manipulatie van de verkiezingsuitslag, onder meer met betrokkenheid van politici en een invloedrijke drugsbaron. Onafhankelijke bevestiging voor die beschuldigingen ontbreekt. Het leger heeft het electoraal proces opgeschort, de grenzen gesloten en heeft zichzelf tot tijdelijke machthebber benoemd.
Institutionele stilstand
Met de machtsgreep herhaalt Guinea-Bissau een patroon waarin militairen ingrijpen wanneer politieke spanningen oplopen. De verkiezingen vielen samen met een langer slepend debat over de legitimiteit van het mandaat van president Embaló.
De oppositie stelde dat zijn termijn in februari van dit jaar had moeten aflopen, terwijl de hoogste rechter oordeelde dat hij tot september mocht aanblijven. In de tussentijd lag het parlement stil, nadat Embaló dat in december 2023 had ontbonden, naar eigen zeggen vanwege een staatsgreeppoging. De institutionele stilstand maakte van de verkiezingen een grote test voor de vraag of het land zijn politieke spanningen nog via het bestaande staatsbestel kan verwerken.
Guinee-Bissau telt ruim 2 miljoen inwoners en fungeert, net als veel andere landen aan de West-Afrikaanse kust, als een belangrijk knooppunt voor drugssmokkel tussen Zuid-Amerika en Europa. Sinds het land in 1974 onafhankelijk werd van kolonisator Portugal zijn er vier staatsgrepen geweest en meerdere pogingen daartoe, volgens AP. De laatste couppoging was een maand geleden.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen