Bijna twintig jaar werkte Murat Yildirim voor de Amerikaanse ambassade en verrichtte hij werkzaamheden voor de Drug Enforcement Administration (DEA). Vanaf 2005 in Turkije en sinds 2017 in Nederland. Tot de Nederlander met Turkse wortels vragen begon te stellen. Heeft de DEA eigenlijk wel toestemming van Nederland om hier informanten in te schakelen en te betalen? En waar blijkt dat dan uit?
„Toen werd het vervelend”, vertelt Yildirim (46). „Eerst stelde de country attaché dat er groen licht was van het Openbaar Ministerie, maar toen ik doorvroeg werd het agressiever en werd me te kennen gegeven dat ik mijn mond moest houden: ‘These are matters above your pay grade’.”
Donderdag staat hij in de rechtbank tegenover zijn voormalig werkgever. Hij tegen de Amerikanen omdat hij jarenlang – zonder correcte juridische basis en in strijd met Nederlandse regelgeving – ingezet zou zijn voor gevaarlijke opsporingsactiviteiten, waaronder het ‘runnen’ van informanten en undercoverwerk.
Ik heb voor een witwaszaak in Scandinavië een sporttas met 200.000 euro moeten afgeven aan criminelen
Yildirim,, stelt dat zijn positie verslechterde nadat hij vragen had gesteld over deze praktijken en dat hem ten onrechte toelages zijn afgenomen. Ook zou zijn dienstverband beëindigd zijn zonder de vereiste Nederlandse procedures. Daarvoor eist hij financiële compensatie.
In zijn jaren bij de Amerikaanse ambassade moest Yildirim onder meer informanten uithoren – bijvoorbeeld over wie zich bezighielden met drugscriminaliteit, drugstransporten en productielocaties. Leverden informanten nuttige informatie, dan werden ze beloond. In zijn jaren bij de DEA stroomden er „miljoenen cash” door zijn handen: tipgeld, maar ook geld dat in undercoveroperaties gebruikt werd. „Zo heb ik voor een witwaszaak in Scandinavië een sporttas met 200.000 euro moeten afgeven aan criminelen.”
Murat Yildirim stelt jarenlang zonder correcte juridische basis en in strijd met Nederlandse regelgeving ingezet te zijn voor gevaarlijke opsporingsactiviteiten.
Foto Bart Maat
Zoom in
Cocaïnegebruik
Eerder deze maand onthulde NRC na onderzoek hoe de DEA in Nederland de Nederlandse informant Martin T. inschakelde en hem in totaal zo’n 50.000 euro betaalde. Uit niets bleek dat het OM daar toestemming voor had gegeven. Om T.’s veiligheid bekommerden de Amerikanen zich niet. De informant, die een drugsprobleem had en zijn tipgeld daarvoor aanwendde, overleed eind 2021 na overmatig cocaïnegebruik. Yildirim wil niet op specifieke zaken ingaan. „Ik kan wel zeggen dat het beeld dat uit het NRC-onderzoek naar voren komt herkenbaar is.”
Drugsbestrijdingsorganisatie DEA kwam in het verleden vaker negatief in het nieuws omdat ze in het buitenland haar boekje te buiten ging. De DEA is opgericht om Amerikaanse drugswetgeving te handhaven, maar heeft ook afdelingen in ruim zestig andere landen. Die zijn formeel bedoeld voor internationale samenwerking bij de bestrijding van drugscriminaliteit. In verschillende landen bleek de dienst op eigen houtje aan opsporing te doen. In Nederland leidde dat in 2004 tot een diplomatieke rel toen bleek dat de ‘Zwarte Cobra’ Henk R. met hulp van een Nederlandse infiltrant door de DEA tot drugssmokkel werd aangezet.
Van de beterschap die de Amerikanen toen beloofden is volgens Yildirim onvoldoende terechtgekomen. Hij stelt dat de Amerikanen nog steeds „structureel en opzettelijk” in Nederland opsporingshandelingen verrichten zonder toestemming van het OM. Het ‘runnen’ van informanten is daarvan een voorbeeld.
Hoe hij dat zo zeker weet? Ondanks aandringen kreeg Yildirim nooit te zien dat er wél toestemming was, bijvoorbeeld voor het inschakelen van informanten. „Als je volgens de regels opereert, kun je dat ook schriftelijk aantonen.”
Soevereiniteit
Bij andere werkzaamheden van Yildirim gebeurde dat namelijk wél. Hij wijst op het ‘Cocaine Signature Program’, waarvoor de DEA wereldwijd samples van inbeslaggenomen cocaïnepartijen verzamelt om aan de hand van het ‘dna’ van cocaïne de wereldwijde handel in kaart te brengen. „Daarvoor verleende een Nederlandse officier van justitie toestemming en lag er een schriftelijke verklaring met de namen van mij en een collega. Daarin stond dat wij gerechtigd waren die samples op te halen bij de douane en ze te vervoeren.”
Dat een oud-medewerker van de DEA in Nederland naar voren treedt is uniek. Yildirim ziet echter geen andere mogelijk om de misstand aan de kaak te stellen dat de DEA op eigen houtje in Nederland actief is. „Onder toeziend oog van de ambassade schendt de DEA structureel en opzettelijk de Nederlandse soevereiniteit. Daarmee wordt ook de Nederlandse rechtsstaat ondermijnd.”
Eerder klopte hij aan bij het Huis van Klokkenluider. Dat stelde op basis van zijn dossier een misstand te vermoeden. Verder onderzoek was echter niet mogelijk omdat het een buitenlandse mogendheid betreft: die kan niet gedwongen worden mee te werken. Yildirim vestigt zijn hoop nu op de politiek, die bijvoorbeeld de Amerikaanse ambassadeur op het matje kan roepen om de illegale werkzaamheden te staken.
De Amerikaanse ambassade stelt, nadat NRC die benaderde, geen commentaar te leveren op lopende juridische procedures. Uit ingebrachte stukken in Yildirims rechtszaak blijkt volgens de Amerikanen dat in Nederland niet zonder toestemming aan opsporing wordt gedaan en dat Yildirim überhaupt niet bij zulke handelingen betrokken was.
Yildirim is van dat verweer niet onder de indruk. „Ik kan met appjes en e-mails aantonen wat er is gebeurd. Op betalingsbewijzen voor informanten staat gewoon mijn handtekening.” De voormalig DEA’er toonde verschillende bewijsstukken aan NRC. Hij benadrukt: „Ik ben helemaal voor boeven vangen, maar dan wel binnen de regels van de wet.”
Lees ook
Hoe Amerikaanse drugsbestrijders een Nederlandse crimineel betaalden voor een gouden tip
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen