Steve Witkoff, een vastgoedondernemer en golfmaatje van Trump, was de afgelopen maanden betrokken bij het opstellen van een vredesplan voor Gaza. Dat wilde hij herhalen voor Oekraïne.

‘Plan van Steve en Joeri’

“We hebben een vredesplan voor Gaza opgesteld en ik denk dat we voor u misschien hetzelfde kunnen doen”, zei Witkoff op geluidsopnames die in handen zijn van persbureau Bloomberg.

Hij belde op dat moment met Joeri Oesjakov, één van Poetins belangrijkste adviseurs op buitenlandbeleid. Witkoff stelde voor dat Poetin en Trump elkaar op 16 oktober zouden spreken, één dag voordat de Oekraïense president Zelensky in Washington zou zijn.

In dat gesprek instrueerde Witkof zijn Russische gesprekspartner over hoe president Vladimir Poetin het beste zou kunnen omgaan met Trump. “Weet je wat geweldig zou zijn?”, zei Witkoff tegen Oesjakov. “Misschien moet Poetin zeggen tegen president Trump: Steve en Joeri hebben een zeer vergelijkbaar 20-puntenplan voor vrede besproken.”

In een tweede geluidsfragment is te horen hoe Oesjakov overlegt met Kirill Dmitriëv, een andere adviseur van Poetin. “Ik denk niet dat ze precies onze versie zullen overnemen, maar het zal in ieder geval zo dicht mogelijk bij onze versie liggen”, zegt Dmitriëv.

Vorige week kwam het 28-puntenplan voor vrede naar buiten dat vooral veel Russische eisen inwilligt. Washington presenteerde het als een Amerikaans plan, maar dat blijkt niet helemaal waar. Uit een geluidsopname in handen van Bloomberg blijkt dat een Russisch document als beginpunt is gebruikt. 

“Dat is iets heel normaals”, verdedigde Trump zijn gezant. Volgens de president was het juist de bedoeling om de Russische standpunten mee te nemen. “Dat is wat een dealmaker doet.” De president houdt vol dat het 28-puntenplan echt Amerikaans is.

Volgens persbureau Reuters zou Marco Rubio, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, achter gesloten deuren intussen hebben toegegeven dat het 28-puntenplan vooral een Russisch wensenlijstje was en geen Amerikaans plan. Het wijst op een strijd binnen de Amerikaanse diplomatie.

“Vanuit Amerikaans perspectief zie je verschillende ideeën over diplomatie”, zegt Amerikadeskundige Kenneth Manusama. “Witkoff is echt een soort persoonlijke gezant van Trump. Hij komt zelf ook uit de vastgoedwereld, net als Trump. En het beleid van Trump is veel vriendelijker ten opzichte van Rusland dan bij vorige Amerikaanse presidenten.”

“En aan de andere kant is er het ministerie van Buitenlandse Zaken. Minister Rubio is ook meer anti-Rusland, hij ziet Rusland nog steeds als een vijand. Dat is het traditionele Amerikaanse diplomatieke kanaal.”

“Er ligt nu veel focus op het maken van persoonlijke deals op hoog niveau”, gaat Manusama verder. “Daar zijn weinig mensen bij betrokken. Dat is frustrerend voor de mensen in het ministerie, die diplomatie tot een soort hogere kunst hebben verheven. Zij worden op allerlei manieren omzeild.”

Wie heeft gelekt?

“De opnames laten zien dat het er erg amateuristisch aan toe gaat”, zegt correspondent Olaf Koens. Het was niet de bedoeling dat deze gesprekken in de media zouden verschijnen. “Het gaat dus om een een serieus lek. En de vraag is vooral of de tapes door de Russen zijn gelekt, of door de Amerikanen.” Daar is momenteel geen antwoord op.

Er zijn vooralsnog geen concrete aanwijzingen dat het lek uit de VS komt. Oesjakov ontkent dat het lek van de Russen komt, en zegt dat het vredesproces door de gelekte geluidsopnames wordt verhinderd.

Op een persconferentie zei Vladimir Poetin vandaag dat de geluidsopnames nep zouden kunnen zijn, al heeft het doorgaans betrouwbare Bloomberg naar eigen zeggen originele, geverifieerde opnames in handen.

Ook Oekraïne zou achter het lek kunnen zitten. “Maar als ze betrapt zouden worden, zou dat kunnen leiden tot een catastrofale breuk met de Amerikanen”, schrijft de Britse krant The Guardian. “En het zou ook een indrukwekkende technische prestatie zijn voor Oekraïense instanties om een WhatsAppgesprek te kunnen monitoren dat buiten het Oekraïense grondgebied plaatsvond.”

In de afgelopen dagen voerden Amerikaanse en Oekraïense diplomaten gesprekken over het 28-puntenplan. Samen stelden ze het plan bij tot een 19-puntenplan. Nu moet dat voorstel weer terug naar Moskou, maar de kans is klein dat Poetin akkoord gaat met het aangepaste voorstel.

“De gevechten zullen stoppen wanneer de Oekraïense troepen hun posities verlaten”, zei de Russische president vandaag nog tijdens een persconferentie. Hij stelt dat Rusland nu juist succes boekt aan het front, en dat er voorlopig geen akkoord gesloten kan worden met Oekraïne.

Volgende week reist Witkoff weer af naar Moskou voor nieuwe gesprekken over het vredesplan, maar een vredesdeal lijkt er voorlopig nog niet te komen.

In de onderstaande video zie je welke strategie Rusland gebruikt om langzaam terreinwinst te boeken in Oekraïne.