In de bergen van Jiangxi, een provincie in het zuiden van China, ontwikkelde kunstenaar Simaoliulian een diepe band met de natuur om haar heen. Haar vader werkte in een kolenmijn, ze groeide op bij haar grootouders. De gemeenschap betaalde een hoge prijs voor de economische ontwikkeling die de mijnen boden. Veel mannen werden ziek of overleden jong. Ze herinnert zich een aardige buurman die er opeens niet meer was.
In haar graphic novel De olifant in de sneeuw reflecteert Simaoliulian, die een schrijversnaam gebruikt om zich vrijer te kunnen uitdrukken, op hoe de natuur uit haar jeugd is veranderd onder invloed van klimaatverandering en .
Het verhaal is gebaseerd op haar eigen leven, maar de personages zijn deels fictief. Zo is het hoofdpersonage gefrustreerd dat ze haar dochter de sneeuw uit haar jeugd niet kan laten zien. De 24-jarige kunstenaar is geen moeder, maar ze mist de sneeuw en maakt zich zorgen over het klimaatnieuws.
De tekeningen zijn dromerig, uitgesproken en nostalgisch – en raakten een snaar bij Chinese lezers. Het beeldverhaal, dat werd gepubliceerd door Chinees literair platform One-Way Street Journal in samenwerking met het Wereldnatuurfonds, kreeg onverwacht veel views op Chinese sociale media.
Simaoliulian, die in het dagelijks leven kunstles geeft, werd erg geraakt door de belangstelling, vertelt ze in een schriftelijk interview met NRC. „Ik voel uit de reacties dat de mooie herinneringen en het diepe gevoel van verlies breed gedeeld worden.”
Ondanks de zware thema’s is het verhaal niet deprimerend. Er zijn ook hoopvolle ontwikkelingen. De koolmijnen zijn inmiddels vervangen door zonnepanelen en een rivier die eerst vervuild was is weer schoon. Alleen komt de sneeuw er niet van terug.
Vertaling door Tabitha Speelman: „Ik herinner me dat ome Dong erg jong was toen hij overleed.”
„Klopt, nog maar 35. Zo zonde, allemaal opgelopen in de mijn.”
„Hoe zit het met de andere mensen met wie je toen werkte?”
„De meeste van hen zijn er niet meer.”
„Ik herinner me dat toen de mijn bijna dichtging er een familie in het dorp was waarvan alle zes zonen waren overleden.”
Illustraties SimaoLiulian
Zoom in
Hoe ontstond dit werk?
„De laatste keer dat ik sneeuw zag die tot mijn knieën kwam was rond het begin van mijn middelbareschooltijd. Sinds ik mijn geboortestreek verliet om in de stad naar de universiteit te gaan, en daarna aan het werk, ben ik altijd bezig geweest met de dingen uit het verleden die ik was verloren. Een geur of een bepaalde uitdrukking kunnen me zo die nostalgie in trekken.”
Hoe is de plek waar je opgroeide veranderd sinds je jeugd?
„De mijnen zijn nu allang dicht. Mensen hebben het in materieel opzicht steeds beter. Maar ik wilde laten zien hoe mooi en vol levenskracht het plattelandsleven in mijn herinnering was, zodat lezers beter snappen dat we ook dingen zijn kwijtgeraakt. Het leven in de stad vind ik daarentegen vaak monotoon en geestdodend.”
Vertaling: „De eentonige dagen herhalen zich, maar in een andere wereld waar ik geen weet van heb voltrekt zich een enorme afsterving van schoonheid.”
Illustraties SimaoLiulian
Zoom in
Door het verhaal heen komt het beeld van de olifant terug. Waar staat die voor?
„Aan het begin van het verhaal verschijnt er een olifant in een nachtmerrie, omringd met zwarte sneeuw. Hij staat voor het ontzag dat mensen oorspronkelijk voor de natuur hadden maar zijn verloren. Later zie je dode olifanten – we hebben dat respect verloren en maken de natuur kapot. Aan het eind zien we olifanten op televisie. Mensen hebben een groep verdwaalde olifanten geholpen hun thuis terug te vinden. Een teken van hoop. En ik had er toen ik begon niet aan gedacht, maar klimaatverandering is ook de elephant in the room die we vaak niet willen zien.”
De graphic novel verbindt klimaatverandering met andere thema’s, zoals vervuiling en biodiversiteit. Hoe hangen die thema’s samen voor jou?
„Ze gaan allemaal over onze omgang met de natuur en met onszelf. Hoe blijven we in balans? Alles staat met elkaar in verbinding en elke keuze die wij maken heeft grote impact. Over klimaatverandering ben ik pas de laatste jaren aan het leren. Ik kijk documentaires en lees erover. Hoe meer ik leer, hoe persoonlijker het voelt. Voor mij draait het om een verlies van schoonheid.”
Vertaling: „Land X meldt aan de Verenigde Naties dat het zich in 2026 terugtrekt uit het Parijs-akkoord.”
Illustraties SimaoLiulian
Zoom in
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen