Joost Hoving/Hollandse HoogteFoto ter illustratie: een baby komt ter wereld middels een keizersnede

  • Silvia Geurts

    redacteur Nieuwsuur

  • Lune van der Meulen

    verslaggever Nieuwsuur

  • Silvia Geurts

    redacteur Nieuwsuur

  • Lune van der Meulen

    verslaggever Nieuwsuur

Ieder jaar ervaren duizenden Nederlandse vrouwen pijn tijdens een keizersnede, ondanks een ruggenprik. Eerder dit jaar werd een grootschalige internationale studie gepubliceerd naar pijnbeleving tijdens keizersnedes, waaruit blijkt dat ongeveer 10 tot 15 procent van de vrouwen pijn heeft tijdens de ingreep.

Hoewel Nederlands onderzoek nog niet bestaat, denken deskundigen dat dit ook in Nederland bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen zal voorkomen. Toch is vrijwel geen enkele vrouw hiervan van tevoren op de hoogte.

Op vragen van Nieuwsuur laten de beroepsverenigingen van gynaecologen (NVOG) en anesthesiologen (NVA) weten dat zij nu gezamenlijke landelijke afspraken willen maken over pijnbehandeling bij een keizersnede. Die afspraken waren er tot nu toe niet. Ook werken ze aan een nieuwe richtlijn om de zorg te verbeteren.

“We moeten vrouwen voorbereiden op alle dingen die tijdens een bevalling kunnen gebeuren, en dat is onder andere een keizersnede. Daarbij moeten we ook vertellen dat er vrouwen zijn die pijn hebben tijdens de ingreep”, zegt gynaecoloog Liv Freeman namens de NVOG. “Het gaat dan om meer pijn dan verwacht of pijn waarbij ook echt duidelijk een actie vereist is.”

De literatuur geeft uiteenlopende percentages, zegt anesthesioloog Xandra Schyns, gespecialiseerd in obstetrische anesthesie (pijnbestrijding en verdoving bij de bevalling). “Als je kijkt naar data die het meest passen bij onze Nederlandse praktijk, dan komt uit een Amerikaans-Canadese studie een percentage van 8 procent. En dat is best heel veel.” Toch worden vrouwen hier tot nu toe niet over voorgelicht. Wel wordt gezegd dat ze ‘druk’ kunnen voelen.

Ellen en Deshny kregen een spoedkeizersnede en voelden allebei intense pijn. “Ik heb letterlijk gevoeld hoe het mes in mij ging”:

Veel pijn tijdens de keizersnede: ‘Ik voelde elk sneetje dat ze deden’

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 30.000 baby’s geboren via een keizersnede. Dit gebeurt meestal via een horizontale ‘bikinisnede’ in de onderbuik, van ongeveer 10 tot 15 centimeter. Hiervoor snijdt de gynaecoloog door verschillende lagen van huid, vet en bindweefsel om bij de baarmoeder te komen. Voor de start van de operatie krijgt de vrouw meestal een ruggenprik, die alleen het onderste deel van het lichaam verdooft. Vervolgens wordt met een pincet en met kou en warmte getest of je nog iets voelt.

Bij een geplande keizersnede wordt een ruggenprik vlak voor de operatie gezet. Maar bij een spoedkeizersnede, die volgt op een vastgelopen vaginale bevalling, is een wat minder diepe ruggenprik vaak al eerder gezet tegen pijn van de weeën. In die gevallen wordt diezelfde ruggenprik gebruikt om daar extra pijnstilling doorheen te geven voor de operatie. Juist dan loopt een vrouw hoger risico om pijn te ervaren.

Narcose

Als een vrouw aangeeft pijn te ervaren, wordt er vaak medicatie bijgegeven via de ruggenprik of het infuus. In uitzonderlijke gevallen wordt iemand onder narcose gebracht, maar dat brengt ook risico’s mee voor de baby. “Narcosemiddelen gaan ook naar de baby”, legt Freeman uit. “Dus dan zie je vaak dat de baby na de geboorte toch heel kort even hulp nodig heeft om te ademen.”

Waarom vrij veel vrouwen toch pijn ervaren, is niet precies bekend, vertelt anesthesioloog Xandra Schyns. “We weten wel uit de praktijk dat de spoed soms zodanig is dat we in belang van het kind doorgaan en zorgen dat het kind zo snel mogelijk geboren wordt.”

Erkenning

Ervaringsdeskundige Ellen vroeg een tijdje na haar bevalling haar dossier op. Daarin las ze een opsomming van de medicatie die was toegediend, maar niets over de pijn. “Dat is voor mij heel moeilijk. Want de bevalling staat nu op papier, maar dit is helemaal weggelaten. Alsof het niet wordt erkend.”

De NVOG en NVA willen ook daar verandering in brengen. Als de vrouw aangeeft pijn te hebben tijdens de operatie, moet dit landelijk worden geregistreerd. Alleen dan kan dit ook in Nederland worden onderzocht.

Verantwoording

Nieuwsuur nam in augustus contact op met 22 therapeuten die vrouwen bijstaan na bevallingstrauma. We stelden ze de vraag: kennen jullie vrouwen die pijn tijdens de keizersnede hebben ervaren, en die daarvoor bij jullie in therapie zijn geweest? Tien therapeuten gaven aan inderdaad een of meerdere vrouwen in therapie te hebben (gehad) vanwege pijnlijke keizersnedes. Niet alle vrouwen wilden met ons praten. Maar zes van hen wilden dit wel, waaronder Ellen en Deshny.