EPAJafar Panahi eind oktober in Rome
NOS Nieuws•vandaag, 04:11•Aangepast vandaag, 07:42
Een rechter in Iran heeft de Iraanse filmmaker en dissident Jafar Panahi bij verstek veroordeeld tot een jaar cel. Dat meldt zijn advocaat. Ook kreeg hij een reisverbod van twee jaar.
Panahi zou propaganda-activiteiten hebben ondernomen tegen de Iraanse staat. Hij was niet bij het vonnis aanwezig, omdat hij op een filmfestival in New York is. Hij won drie prijzen op de Gotham Awards, die voor beste regisseur, beste script en beste internationale film, allemaal voor It was just an accident. Daarmee had hij eerder al de prestigieuze Gouden Palm op het filmfestival van Cannes gewonnen.
De 65-jarige Panahi is een van de bekendste dissidenten van Iran. Hij zat al verschillende malen in de gevangenis omdat hij zich uitspreekt tegen het streng-religieuze regime. Zo kreeg hij in 2010 een verbod van twintig jaar opgelegd voor het maken van films. Sindsdien maakt hij films in het geheim.
It was just an accident is zijn eerste film sinds zijn vrijlating in 2023 uit de beruchte Evin-gevangenis in Teheran. Ook toen was hij veroordeeld voor anti-overheidspropaganda.
‘Zonder steun blijven draaien’
De film is onder meer gebaseerd op Panahi’s eigen ervaring in de gevangenis. It was just an accident gaat over de monteur Vahid, die vermoedt dat een bezoeker van zijn garage de sadistische bewaker is die hem heeft gemarteld in de gevangenis. De monteur wil wraak, maar twijfelt of hij wel de juiste voor zich heeft. Daarom gaat hij op zoek naar andere getuigen die ook mishandeld zijn door dezelfde man.
Panahi droeg zijn Gotham Award voor Beste Scenario op aan “onafhankelijke filmmakers in Iran en de rest van de wereld”, zonder zijn eigen gevangenisstraf te benoemen. “Filmmakers die de camera in stilte, zonder steun en terwijl ze risico lopen, draaiende houden. Enkel en alleen met hun geloof in de waarheid en mensheid.”
Ook in Cannes liet hij zijn afkeer van het regime merken:
Film It Was Just an Accident bekroond met Gouden Palm in Cannes
Zijn debuutfilm, The White Balloon uit 1995, won de Caméra d’Or op het Cannes Filmfestival, de eerste grote prijs voor een Iraanse film. Zijn carrière wordt gekenmerkt door films die thema’s aanhalen als sociale ongelijkheid, politieke onderdrukking en gemarginaliseerde groepen in Iran.
In 2011 maakte Panahi This Is Not a Film, een documentaire die hij in het geheim maakte terwijl hij huisarrest had. De film werd op een USB-stick uit Iran gesmokkeld en uitgebracht in Frankrijk. De film was grotendeels opgenomen met een mobiele telefoon en laat Panahi’s leven zien terwijl hij huisarrest heeft. Hij heeft gesprekken met zijn familie en advocaat opgenomen.
Andere bekende werken van de filmmaker zijn: The Mirror uit 1997, een film over een jong meisje dat alleen probeert thuis te komen in Teheran als haar moeder haar niet komt ophalen van school; Closed Curtain (2013), over een screenwriter die een veilige plek zoekt om te werken en zijn hond te beschermen tegen een nieuw overheidsverbod op alle honden; en No Bears (2022), over een Iraans koppel dat het land probeert te ontvluchten.
In 2012 kreeg hij voor zijn verzetswerk de belangrijkste mensenrechtenprijs van de Europese Unie, de Sacharovprijs.