NOS/Dick DrayerMantelzorger Helen en een van de ouderen die zij begeleidt

NOS Nieuws•vandaag, 22:11

  • Dick Drayer

    correspondent Caribisch Gebied

  • Dick Drayer

    correspondent Caribisch Gebied

De ouderenzorg op Aruba kraakt in zijn voegen. Ouderen worden in tehuizen verwaarloosd, mishandeld of vastgebonden, terwijl families uit angst zwijgen. Achter gesloten deuren voltrekt zich een stille crisis die nauwelijks wordt uitgesproken, maar steeds meer levens raakt.

Het verhaal van Lea over haar vader legt die werkelijkheid pijnlijk bloot. Haar vader was nog redelijk zelfstandig toen hij in een particulier tehuis werd opgenomen. Binnen een paar weken was hij ernstig verzwakt en moest met spoed naar het ziekenhuis.

‘Uitgedroogd en ondervoed’

“Hij lag daar alsof hij meer dood dan levend was,” vertelt Lea. “Zijn mond stond open, vol met vliegen, hij was uitgedroogd en ondervoed. Wij hebben vaak gezegd dat hij pijn had, maar de verzorgenden haalden hun schouders op. Eén van hen rolde zelfs met haar ogen.” Kort daarna overleed hij.

Lea is de enige van alle families die wij benaderden die bereid was haar verhaal te delen. De anderen haakten af, uit angst voor represailles. Dat illustreert de stilte die rond de misstanden in de ouderenzorg hangt.

“Aruba is klein,” zegt vrijwilligster Lourdes Leerdam van het Rode Kruis. “Mensen zijn bang dat hun geliefde slechter behandeld wordt, of dat ze hun baan verliezen als ze klachten indienen.”

Slaappillen

Achter die stilte gaan dus schrijnende situaties schuil. Ouderen worden ’s nachts met slaappillen rustig gehouden, zodat er minder personeel hoeft te werken. Anderen worden met lakens of riemen vastgebonden aan hun bed om “problemen” te voorkomen.

“Ik heb meegemaakt dat mijn oom de hele nacht lag te roepen om hulp, zonder dat iemand reageerde,” vertelt Minerva Huizinga-Santana, branchemanager van het Rode Kruis in San Nicolas. “De volgende dag werd hij pas opgehaald. Kort daarna overleed hij. Het is verschrikkelijk.”

NOS/Dick DrayerMinerva Huizinga-Santana van het Rode Kruis deelt soep uit op straat

De verhalen stapelen zich op. Ouderen met blauwe plekken waarvan niemand kan uitleggen hoe ze ontstaan. Kamers waarin tien mensen opeengepakt liggen “als sardientjes in een blikje”, zoals Leerdam het omschrijft. En tehuizen waar maaltijden niet meer zijn dan een stuk brood of rijst met kip, zonder groenten en zonder rekening te houden met een dieet.

De angst om over de wantoestanden te spreken maskeert een bredere crisis. De officiële cijfers zijn alarmerend: bijna één op de vijf Arubanen is ouder dan 65 jaar. Er zijn 21.000 ouderen en maar 200 gesubsidieerde plaatsen in het staatsbejaardentehuis SABA, terwijl honderden ouderen wachten op opname. Particuliere tehuizen vullen het gat, maar die zijn duur en vaak slecht gecontroleerd.

Er is te weinig personeel en toezicht ontbreekt. Het gaat om wassen en eten, en dat is het.

Helen Charles, mantelzorger

“Die huizen zijn uit de grond gestampt omdat de overheid het niet aankan,” zegt mantelzorger Helen Charles, die al decennia in San Nicolas ouderen begeleidt. “Het zijn vaak oude huizen met kleine kamers waar mensen op elkaar gepakt zitten. Er is te weinig personeel en toezicht ontbreekt. Het gaat om wassen en eten, en dat is het.”

Het probleem is niet nieuw, maar de vergrijzing maakt het urgenter dan ooit. Vrijwilligers en mantelzorgers trekken al jaren aan de bel, maar structurele hervormingen blijven uit. “Als we zo doorgaan, hebben we binnen vijf jaar een zorginfarct,” waarschuwen deskundigen.

Voor families zoals die van Lea komt dat te laat. Haar vader kreeg in zijn laatste weken niet de zorg die hij nodig had. “Mijn vader verdiende beter,” zegt ze. En ze stelt de vraag die steeds meer Arubanen zich stellen: wie zorgt er straks voor ons?