NCTV: nihilistische ‘COM-groepen’ nieuwe kweekvijvers voor terrorisme

Internationale, online groepen waarin extreem geweld wordt verheerlijkt, ook wel bekend als ‘Com’, vormen in Nederland een nieuwe bron van terroristische dreiging. Daarvoor waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het dinsdag verschenen Dreigingsbeeld. 

In de Com-beweging (‘The Community’) circuleren grote hoeveelheden gruwelijke filmfragmenten. „Het plegen van geweld en de status die dat online oplevert, staat centraal,” constateert de NCTV, die de beweging voor het eerst uitgebreid bespreekt in het dreigingsbeeld. 

Volgens de terrorismecoördinator leidt het veelvuldig bekijken van zeer gewelddadige beelden tot „geweldsfantasieën bij de (minderjarige) jongeren en geestelijke afstomping, een negatief mensbeeld en een afkeer van de maatschappij”. Ook kan het leiden tot „dehumanisering van bepaalde groepen” en de drempel voor geweld verlagen. Dit kan jongeren interessante rekruten maken voor terroristische netwerken en groeperingen, schrijft de NCTV.

„Dit kan echt een nieuwe kweekvijver zijn voor terrorisme”, zegt waarnemend NCTV-baas Wieke Vink in een toelichting op het rapport. „Je ziet de rechtsextremistische scene terug in die Com-groepen – er ontstaat vermenging. Gezien de enorme heftigheid van het geweld dat daar wordt gedeeld, vinden wij dat een zorgelijke ontwikkeling.”

Dierenmishandeling

Deze zomer ontdekte NRC, in samenwerking met onderzoekscollectief Capitol Terrorists Exposers, dat tientallen Nederlandse kinderen deelnemen aan de Com-groepen. De beweging richt zich voornamelijk op kinderen tussen de acht en zeventien jaar. Het merendeel van de leden is actief op Discord en Telegram: versleutelde apps waarmee gebruikers anoniem kunnen communiceren.

Slachtoffers worden in afgeschermde groepen afgeperst en aangezet tot extreem sadistisch geweld tegen zichzelf en anderen. Ze worden bijvoorbeeld gedwongen tot het kerven van namen of boodschappen in hun lichaam, dierenmishandeling, seksueel kindermisbruik en soms zelfs suïcide of moord.  

In het buitenland hebben al personen aanslagen gepleegd die zich ontwikkelden binnen deze online groepen. In Nederland lopen volgens de NCTV onderzoeken naar het Com-netwerk. Als voorbeeld wordt in het Dreigingsbeeld de strafzaak tegen een 25-jarige Eindhovenaar genoemd, die wordt gezien als oprichter en leider van een gewelddadige Com-groep.

Plegers van ‘nihilistisch geweld’ hebben geen heldere politieke of religieuze agenda: ze lijken gedreven door misantropie

Deze Justin B. verscheen eind oktober voor de rechter. Hij wordt verdacht van deelname aan een terroristische organisatie. B. is oprichter van de Com-groep ‘No Lives Matter’ (NLM) onder de naam ‘Cxrpse’ (lijk). Leden van NLM moedigen elkaar onder andere aan willekeurige mensen aan te vallen of te doden en dit vast te leggen.  

Eerder dit jaar classificeerde de Amerikaanse veiligheidsdienst FBI dit extremisme als nihilistic violent extremism (NVE). NVE’s worden beschreven als mensen gemotiveerd door haat tegen de samenleving. Ze zouden ook het verlangen koesteren haar te vernietigen.  

De plegers van ‘nihilistisch geweld’ hebben geen duidelijke politieke of religieuze agenda, maar lijken gedreven te worden door mensenhaat en het streven de maatschappij te vernietigen. Volgens het Dreigingsbeeld sluit dat aan bij een bredere trend: de individualisering van terrorisme. Veel aanslagplegers handelen tegenwoordig alleen, online, zonder vaste ideologie als drijfveer. Ze lijken hun wereldbeeld op te bouwen uit elementen van diverse bewegingen die ze online tegenkomen.  

Signaal

Van alle terroristische aanslagen die vorig jaar in het Westen werden gepleegd, kan volgens de NCTV 65 procent niet worden toegeschreven aan een specifieke organisatie of ideologie. Soms vanwege gebrek aan informatie, maar óók omdat een organisatie of ideologie simpelweg lijken te ontbreken. De motivatie van deze ‘nieuwe’ terroristen is „vaag, tegenstrijdig of haast onnavolgbaar”. 

Vernietiging, sadisme en shockwaarde lijken soms de enige bindende factoren. Dat maakt het voor veiligheidsdiensten moeilijker om extremisten te herkennen voordat ze overgaan tot geweld, vertelt Vink van de NCTV. „Dit type radicalisering is echt iets anders dan een ideologie aangeboden door een jihadistische prediker. Dit gedachtengoed wordt veel meer zelf gecreëerd. Iemand kan bijvoorbeeld stukjes extreemrechts gedachtengoed combineren met totaal andere samenzweringstheorieën. Op het moment dat het een samenraapsel wordt van ideeën, wat is dan nog een herkenbaar signaal voor veiligheidsdienst?”

Hoe groot de dreiging voor Nederland is vanuit de nihilistische online groepen, kan Vink niet zeggen. ”Het is een nieuwe ontwikkeling. Hoe groot en dominant die wordt, moet nog blijken.”

Dreigingen

Naast de opkomst van nihilistisch geweld blijven andere dreigingen bestaan – waardoor het dreigingsniveau in Nederland ‘substantieel’ blijft. Zowel jihadistisch terrorisme als extreemrechts blijft een bron van zorgen. De NCTV meldt dat rechts-extremisten zich mengen in protesten tegen opvanglocaties voor asielzoekers, zowel online als tijdens de demonstraties zelf.

Dat kan een „aanjagend en opruiend effect” hebben en ervoor zorgen dat demonstraties uitmonden in rellen en brandstichting. De NCTV wijst op de Malieveldrellen in september, waarbij de politie werd aangevallen en het D66-partijkantoor werd vernield. 

Als politici woorden als ‘remigratie’ gebruiken, draag je bij aan het normaliseren van extreemrechts gedachtengoed

Wieke Vink
waarnemend NCTV-baas

Dergelijk geweld is volgens de NCTV ”mede het gevolg van het steeds gangbaarder worden van rechts-extremistisch gedachtegoed in de samenleving”. Mensen voelen zich hierdoor vrijer extremistische denkbeelden te uiten. „Hierbij spelen ook uitingen en gedragingen van bekende personen of politici een rol”, schrijft de NCTV. 

„Het is niet aan mij uitspraken te doen over individuele politici”, zegt NCTV-baas Vink. „Maar duidelijk is dat extremistische leuzen worden gepland. Als je als politicus woorden als ‘remigratie’ gebruikt, die voor extreemrechts herkenbaar zijn, dan draag je bij aan het normaliseren van dit gedachtengoed.”

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

De journalistieke principes van NRC