Richard Brocken

NOS Nieuws•vandaag, 19:48

Jaarlijks worden veel mensen door valse informatie en misleidende beloftes slachtoffer van beleggingsfraude. Zij zien hun geld nooit meer terug. Nederlanders van jong tot oud trappen erin, omdat de oplichtingstrucs steeds geraffineerder worden. Met als gevolg vaak enorme schade.

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) schat dat de werkelijke schade van beleggingsfraude vorig jaar uitkomt op 750 miljoen euro. Vaak gebruiken oplichters namen van experts in de financiële wereld om de slachtoffers te lokken, waaronder die van beleggingsexpert Corné van Zeijl.

‘Professor Corné’

Van Zeijl kreeg meerdere appjes van mensen die in een groepsapp terechtkwamen van ‘Professor Corné’. Zijn identiteit werd misbruikt door oplichters om beleggers in de val te laten lopen. In de groepsapp stuurt ‘Professor Corné’ bijna dagelijks appjes met adviezen en tips over beleggen.

“Ik ben het niet want ik zal nooit tips geven”, zegt Van Zeijl. “De mensen die mij dan een bericht sturen zijn de slimme mensen. Die moet ik vertellen dat ze in een oplichtersgroep terecht zijn gekomen.” Vaak zitten er in één groep meer dan zeventig mensen, zegt Van Zeijl. “En niet iedereen vraagt aan mij of ik het daadwerkelijk ben.”

Pump en dump

De oplichters die de groepen beheren, gebruiken volgens hem vaak de ‘pump-en-dump’-techniek. Oplichters hebben dan al aandelen in een klein bedrijfje en vragen in de appgroep of de rest ook wil instappen. Als ze dat dan doen, gaat de koers van dat bedrijf hard omhoog en wordt het aandeel in korte tijd veel meer waard.

Vervolgens verkopen de oplichters hun aandelen met veel winst, waardoor de waarde van het aandeel weer snel zakt en veel beleggers hun geld kwijt zijn. Sommigen investeren tienduizenden euro’s in aandelen, wat vervolgens in één klap grotendeels verdampt.

Van Zeijl kreeg inzicht in meerdere groepsapps die zogenaamd door hem worden beheerd. “Ik zag schermopnames van 30.000, 40.000 euro dat gestort werd op allerlei vage rekeningen.”

De echtheid van al deze overboekingen is niet te verifiëren. Mogelijk wordt een deel van de screenshots door oplichters zelf gedeeld om nieuwe leden in de groep over te halen om hetzelfde te doen.

Door de opkomst van AI ziet Van Zeijl dat de appjes die oplichters sturen steeds professioneler worden. “Je kunt makkelijker goede berichten genereren. Het lijkt zo net alsof je persoonlijk contact hebt met die mensen”

Voorbeelden van zulke appjes:

  • NOS PaintboxAppje uit de fraude-groepsapp
  • NOS PaintboxAppje uit de fraude-groepsapp

Vorige slide

Volgende slide

Ook namen van bekende Nederlanders worden gebruikt bij beleggingsfraude. Zo spande Jort Kelder een paar jaar geleden een rechtszaak aan tegen Google en John de Mol tegen Facebook. Op de platforms verschenen advertenties waarin onder hun namen bitcoin en andere cryptovaluta werden aangeprezen.

De rechter bepaalde dat de advertenties geweerd moesten worden. Maar tegelijkertijd betekende dit niet dat Facebook adverteerders voor altijd moet weren. Hoe het sociale netwerk daarbij te werk gaat, mag het van de rechter zelf bepalen.

Meta-advertenties

Van Zeijl trok zelf al eerder aan de bel en deed aangifte. Toch bleven de WhatsAppgroepen als paddenstoelen uit de grond schieten. “Het is een soort whack-a-mole: je slaat er één weg en dan komt de ander weer naar boven. Het is een gevecht dat bijna niet te winnen is.”

Volgens de beursexpert maken de oplichters veel gebruik van goedkope reclames op bijvoorbeeld Instagram en Facebook om mensen te lokken naar de WhatsAppgroepen. “En als ze daar eenmaal in zitten, dan zijn ze elkaar een beetje gek aan het maken”, zegt Van Zeijl.

Aan die advertenties van fraudeurs verdient moederbedrijf Meta flink: in een intern document waar persbureau Reuters over schreef staat dat Meta in een half jaar 3,5 miljard dollar heeft verdiend aan advertenties die het bedrijf zelf als ‘hoog juridisch risicovol’ omschrijft. Daaronder vallen ook de nepadvertenties met bekendheden.

Oplossingen

Hoewel de AFM pleit voor de invoering van een landelijk meldpunt, denkt Van Zeijl dat voorlichting de beste manier is om slachtoffers te voorkomen. Daarnaast kunnen mensen op WhatsApp in hun instellingen ervoor kiezen om niet automatisch door onbekende personen te worden toegevoegd aan een groepsapp.

“Het is heel frustrerend. Je doet je best om zo goed mogelijk beleggingsinformatie te geven en dan misbruiken mensen die naam.” Van Zeijl leeft vooral mee met de mensen die worden opgelicht. “Ik moet ze dan teleurstellen dat ik het niet was en dat ze hun geld ook nooit meer terug zullen zien.”