Dit is het dagelijkse commentaar van NRC. Het bevat
meningen, interpretaties en keuzes. Ze worden geschreven door een groep
redacteuren, geselecteerd door de hoofdredacteur. In de commentaren laat NRC zien waar het voor staat. Commentaren bieden de lezer een
handvat, een invalshoek, het is ‘eerste hulp’ bij het nieuws van de dag.
De lijst met immaterieel erfgoed van VN-organisatie Unesco leest inmiddels als de menukaart van een multicultureel wereldrestaurant. De Franse baguette staat erop – of, om precies te zijn, de „traditionele ambachtelijke technieken en de cultuur van de baguette”, net als de „de kunst van” de Napolitaanse pizza. Je vindt er de Haïtiaanse joumou-soep (pompoen, vlees, aardappels), de Estse mulgipuder (aardappelpuree met gerst) en „de cultuur van het koken van” borsjtsj in Oekraïne. In een tijd waarin culturen door dominantie van grootmachten steeds meer op elkaar gaan lijken, is het lovenswaardig dat dankzij Unesco-erkenning tradities, technieken of in dit geval hele gerechten beter beschermd en behouden kunnen worden.
Dat nu voor het eerst ook een hele nationale keuken aan de lijst is toegevoegd, geeft alle meer bescheiden inzendingen echter het nakijken. „Voor ons Italianen is de keuken niet zomaar eten of een verzameling recepten, maar veel meer: het is cultuur, traditie, werk en rijkdom”, pochte de Italiaanse premier Giorgia Meloni woensdag nadat Unesco’s Intergouvernementeel Comité voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed het besluit had genomen om de cucina italiana als geheel aan de erfgoedlijst toe te voegen. Dit was volgens Meloni een erkenning die uitdrukking geeft „aan wie wij zijn en aan onze identiteit”. Ze had het over „duizenden jaren oud erfgoed” dat dankzij „het hele Italiaanse volk” nu beschermd is tegen „imitaties en oneerlijke concurrentie”.
Het is begrijpelijk dat andere landen die bekend staan om hun culinaire cultuur vraagtekens plaatsten bij de Italiaanse voordracht. Dat draaide niet zozeer om twijfels over de kwaliteit van pizza, pasta of risotto, maar vooral om zorgen over de wijze waarop de rechts-radicale Fratelli d’Italia de Unesco-campagne heeft aangegrepen om, met partijleider Meloni in het middelpunt, gevoelens van nationale trots aan te jagen. In eigen land viel vooral een optreden in een zondags lunchprogramma op de publieke omroep bij het Colosseum in Rome verkeerd. Ze kreeg om begrijpelijke redenen het verwijt uit de mooie beelden een electoraal slaatje te willen slaan.
Wat te doen met nieuwe gerechten? Of is innoveren sowieso niet meer de bedoeling?
Maar chefs hebben ook andere zorgen. Wat bescherm je precies als je de hele keuken beschermt? Bescherm je dan alles of juist niets? De Mexicaanse keuken staat ook op de erfgoedlijst, maar daarbij gaat het specifiek om speciale technieken en gebruiken in landbouw en keuken. De Franse gastronomische maaltijd is beschermd als tafelritueel bij feestelijke gelegenheden met een voorspelbaar stramien aan gerechten. De Italiaanse inzending werd gestut met vaagheden als „een gemeenschappelijke activiteit die de nadruk legt op intimiteit met voedsel, respect voor ingrediënten en gedeelde momenten rond tafel”. Daarmee bevindt Unesco zich op een hellend vlak.
En wat te doen met nieuwe gerechten? Of is innoveren sowieso niet meer de bedoeling? Een van de felste critici in Italië zelf, culinair historicus Alberto Grandi, wijst er in een recent boek op dat veel maaltijden die nu ‘traditioneel’ genoemd worden in werkelijkheid recente uitvindingen zijn. De pasta carbonara is volgens hem maar half Italiaans en groot geworden in de Verenigde Staten in de jaren veertig. De tiramisu is nog maar een halve eeuw oud. Hij noemde de Unesco-operatie slechts een „marketingcampagne”.
Met promotie van de in veel opzichten bijzondere Italiaanse culinaire traditie is op zich niets mis. Maar verwar economisch patriottisme, zeker in deze illiberale tijden, niet met wereldwijd erfgoedbeleid.
Lees ook
Voor Italianen is eten een deel van wie ze zijn – voor de regering-Meloni draait het om ‘Italië eerst’
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
De journalistieke principes van NRC