Gestopt zonder overleg
Na tien jaar trouwe dienst bij een zorginstelling in Noord-Groningen werd een plaatselijke tandarts plots bij de manager geroepen. Ze verwachtte een gesprek over een nieuwe tandartskamer, maar kreeg te horen dat de mondzorg werd uitbesteed aan een commerciële keten. De beslissing stond al vast; overleg was er nooit geweest.
De vrouw wil vanwege haar werk liever anoniem blijven, maar zegt zich overvallen en machteloos te voelen. De tandarts en de mondhygiënisten kregen wel het aanbod om voor de keten te gaan werken, maar bedankten daarvoor. ‘Wij staan niet achter de manier waarop de commerciële zorgketens werken.’
Een schrikbarende werkelijkheid
De mondzorg bij ouderen in verpleeghuizen is vaak zorgwekkend: ontstoken tandvlees, schimmels, etterende wonden. Eén op de tien verpleeghuisbewoners overlijdt aan een longontsteking die samenhangt met tandvleesontsteking, blijkt uit onderzoek van Tandartsorganisatie KNMT.
Maar het belang van goede mondzorg reikt verder dan alleen de tanden. Visser: ‘Een slechte mond heeft gevolgen voor de algemene gezondheid. Iemand met tandvleesontsteking is gevoeliger voor andere ziektes, zoals diabetes, reuma en hart- en vaatziekten.’ KNMT trekt hier al jaren over aan de bel.
Een mondzorgspecialiste vertelt: ‘Demente ouderen met ernstig verwaarloosde gebitten, kunstgebitten die al weken niet uit de mond zijn geweest.’ Een verzorgster geeft toe: ‘Ik was nog liever billen dan dat ik de monden schoonmaak.’ Ook zij willen vanwege het onderwerp liever anoniem blijven.
Ook sociaal is een slecht gebit verwoestend. ‘Soms hoor je dat de kleinkinderen niet meer bij oma op schoot willen, omdat ze haar te erg uit haar mond vinden stinken. Wat ontneem je iemand dan een boel levensgeluk’, aldus Visser.
Zorg op de keukenstoel
Omdat commerciële ketens vaak geen vaste behandelkamer hebben, worden ouderen behandeld op hun eigen kamer of aan de keukentafel. Visser schetst hoe dat eruitziet: ‘De tandarts zet iemand op een gewone stoel aan de keukentafel en werkt met mobiele apparatuur. Bij een behandeling aan de bovenkaak moet de tandarts knielen en het hoofd van de patiënt ver achterover houden. Door de beperkte houding kan ze nauwelijks in de mond kijken. Na tien minuten houdt de patiënt het niet meer vol en wordt het bed erbij gehaald. De tandarts werkt dan kromgebogen en moet regelmatig stoppen vanwege rugpijn.’
Ze benadrukt: ‘Een tandartskamer met volledige apparatuur is er niet voor niets. Het gaat om optimale zorg en veiligheid.’ Een verdienmodel op kosten van kwetsbare ouderen.
Ketens sluiten contracten met zorginstellingen, waardoor alle bewoners automatisch onder hun zorg vallen. Het verdienmodel speelt hierbij een belangrijke rol. ‘Controles worden opgehoogd; een jaarlijkse controle wordt soms vijf keer uitgevoerd om meer te declareren. Noodzakelijke behandelingen blijven achterwege, omdat herhaalde controles meer opleveren. Zelfs tandenpoetsen – een taak van de zorg – wordt in rekening gebracht, soms voor duizenden euro’s per bewoner per jaar.’
De financiële impact is groot: de kosten in instellingen die met ketens werken vervijfvoudigen regelmatig. ‘Landelijk gaat het inmiddels om vele miljoenen.’