Omroep GelderlandDe vervalste Van Gogh in Otterlo

In samenwerking met

Omroep Gelderland

NOS Nieuws•vandaag, 13:07

Het Kröller-Müller Museum in Nationaal Park de Hoge Veluwe toont sinds gisteren een vervalste Van Gogh. Het museum wil met de nepversie van het schilderij Zeegezicht te Saintes-Maries-de-la-Mer duidelijk maken hoe moeilijk het is om kunst op echtheid te controleren. Het echte Zeegezicht hangt in het Van Gogh-museum.

“Erachter komen dat één van je kunstwerken nep is, is een nachtmerrie voor elke directeur. Maar wij vinden het belangrijk om dit schilderij toch tentoon te stellen. Het is onderdeel van onze geschiedenis”, aldus museumdirecteur Benno Tempel bij Omroep Gelderland.

Het vervalste schilderij maakte deel uit van in totaal 33 valse Van Goghs die bijna een eeuw geleden werden verhandeld door kunsthandelaar Otto Wacker in Berlijn. Ook Helene Kröller-Müller trapte erin. Zij was medeoprichter van het museum en een van de belangrijkste kunstverzamelaars van Nederland.

Getourmenteerd

Het Kröller-Müller staat wereldwijd bekend om zijn grote collectie échte Van Goghs. Het museum beschikt over negentig schilderijen en bijna tweehonderd tekeningen van de getourmenteerde kunstenaar. Jaarlijks komen tal van bezoekers uit binnen- en buitenland naar Otterlo om zijn werk te zien.

Benno Tempel, eind jaren negentig assistent-conservator bij het Van Goghmuseum in Amsterdam, ziet geen tegenstelling. “Ik kan wel verklappen dat elk museum van enige leeftijd een werk in huis heeft dat nu niet meer wordt toegeschreven aan de kunstenaar onder wiens naam het ooit is binnengekomen”, zegt hij.

Herkomstpapieren waren vaak onvolledig. Experts waren het niet altijd met elkaar eens. En goede vervalsers wisten vaak precies hoe ze het publiek en verzamelaars konden misleiden.

Grens echt-onecht

De vervalste Van Gogh is vanaf deze week te zien. Het schilderij hangt er als les, benadrukt Tempel. Het laat zien hoe dun de grens kan zijn tussen echt en onecht. En hoe zelfs de grootste verzamelaars zich kunnen vergissen.

Dat Zeegezicht te Saintes-Maries-de-la-Mer deel uitmaakte van een partij van 33 valse Van Goghs, bleek op het proces tegen Otto Wacker dat op 6 april 1932 begon. Wacker vertelde dat hij de schilderijen gekocht had van een in Zwitserland wonende Rus die hij in Düsseldorf ontmoet had. De Rus op zijn beurt had aan Wacker verteld dat de schilderijen tijdens de revolutie Rusland uit waren gesmokkeld.

Uiteindelijk werd de kunsthandelaar na een lang proces tot een jaar en zeven maanden cel en 30.000 DM boete veroordeeld. Of het verhaal over de Rus klopt, is onduidelijk. Elf schilderijen werden officieel als vals bestempeld. “Maar de bewijsvoering in deze zaak was uiterst gebrekkig”, concludeerde de Nederlandse kunsthistorica Nicole Roepers in 1989. Zij wees erop dat deskundigen elkaar tegenspraken.