Migratie blijft in Europa een onderwerp dat sneller polarisatie oproept dan nuance. Een nieuwe YouGov-peiling onder zeven Europese landen laat dat opnieuw haarscherp zien. Wat vooral opvalt: veel Europeanen gaan ervan uit dat er méér mensen zonder verblijfsrecht in hun land wonen dan legaal gevestigde migranten. En dat beeld stuurt hun houding sterker dan welke economische realiteit ook.
In landen als Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje denkt tussen de 44 en 60 procent van de respondenten dat ‘veel meer’ of ‘iets meer’ migranten illegaal in hun land verblijven dan legaal. De cijfers vertellen echter een ander verhaal. Zo bleek uit onderzoek in 2023 dat in Frankrijk slechts 21 procent van alle immigranten op enig moment illegaal was geweest.
Die misvatting heeft gevolgen. Een grote meerderheid in vrijwel alle onderzochte landen wil dat migratie fors wordt verminderd. In Duitsland gaat het zelfs om 60 procent; in Polen, het meest verdeelde land, nog altijd om bijna de helft. En ongeveer de helft van alle respondenten wil een volledige stop op nieuwe migranten, plus vertrek van grote aantallen recent aangekomen mensen.
Economisch bijdragen
Toch zit er een opvallende nuance in de keuzes die mensen maken wanneer zij worden gevraagd wie er dan zou moeten vertrekken. Migranten die zich niet aan de wet houden staan bovenaan de lijst, net als mensen die ‘komen profiteren van uitkeringen’ of geen geldig werkvisum hebben. Maar zodra het gaat om groepen die bijdragen aan het land, bijvoorbeeld studenten of artsen met een werkvergunning, daalt de behoefte om hen weg te sturen enorm. Slechts 8 tot 12 procent van de totale bevolking vindt dat artsen zouden moeten vertrekken.
Het suggereert dat Europeanen hun zorgen niet puur baseren op economische argumenten. Integendeel: wanneer gevraagd wordt te kiezen tussen minder migratie of het behoud van zorgpersoneel, gekwalificeerde werknemers of talent voor hoogopgeleide banen, kiezen de meesten voor het laatste. Economische logica wint het van de politieke reflex.
Waar de zorgen wél diep zitten? Identiteit, integratie, gedeelde waarden. In Frankrijk, Duitsland en Italië vindt rond de helft van de respondenten dat zelfs legale migranten zich onvoldoende aanpassen of “andere waarden” hebben. En terwijl illegaliteit breed als probleem wordt gezien, wordt ook legale migratie door velen als “te hoog” ervaren.
Het onderzoek maakt één ding duidelijk: feiten alleen gaan de Europese migratiediscussie niet kantelen. Wie het gesprek wil veranderen, moet voorbij de cijfers durven kijken, naar de angsten, verwachtingen en waarden die daaronder liggen.