“We hebben een eenvoudige keuze”, zei de Poolse premier Donald Tusk deze week op de Europese top over Oekraïne. “Ofwel geld vandaag, dan wel bloed morgen. En ik heb het niet alleen over Oekraïne, maar over Europa.”

Onder grote druk bereikten Europese regeringsleiders in de nacht van donderdag op vrijdag een akkoord over nieuwe miljardensteun aan Oekraïne. De Europese Unie verstrekt een renteloze lening van 90 miljard euro. Daarmee moet Oekraïne de komende twee jaar overeind kunnen blijven in de oorlog tegen Rusland. Volgens de EU is dat in het belang van de veiligheid van heel Europa.

Brussel presenteert het akkoord als een succes. “We hebben toegezegd, we hebben geleverd”, verklaarde de voorzitter van de Europese Raad, António Costa.

Gemengde gevoelens

Voor Oekraïne betekent het akkoord een opluchting, zegt Oekraïne-verslaggever Chris Colijn. Zonder Europese steun zou het voor het land haast onmogelijk worden om weerstand te blijven bieden aan de Russische agressie. “De Oekraïense overheid heeft simpelweg niet de middelen om deze oorlog alleen te voeren”, zegt hij. “Dit is een belangrijk signaal dat Europa Oekraïne niet loslaat.”

Aanvankelijk wilde de EU de steun financieren met bevroren Russische tegoeden, die grotendeels in België zijn ondergebracht. De Belgische premier Bart de Wever ging daar dwars voor liggen. Hij vreesde de wraak van Rusland als het geld zou worden ingezet voor wapens voor Oekraïne. Onder die druk besloot de EU het geld zelf te lenen op de kapitaalmarkt.

Aarzelend Europa

Ondanks de opluchting over de nieuwe steun, leidt dit volgens Colijn tot het beeld van een aarzelend Europa onder Oekraïners. Het gevoel leeft dat Europa moeite heeft om hard te blijven optreden tegen een grootmacht als Rusland. “Er wordt maandenlang gesproken over het gebruik van de tegoeden” zegt hij. “Op het moment dat echt knopen moeten worden doorgehakt, gebeurt het niet.” 

Eerder maakten we deze video over het inzetten van de bevroren Russische tegoeden om Oekraïne te helpen:

Dit sentiment leeft ook in Nederland. Uit onderzoek van het RTL Nieuwspanel blijkt dat twee derde van de deelnemers vindt dat Europa te verdeeld is om een leidende rol te spelen op het wereldtoneel. Ze zouden een meer slagvaardige EU willen zien. 

Machtspolitiek of middenweg

“Europa begint langzaam wakker te worden van het machtsvertoon elders”, zegt Hylke Dijkstra, hoogleraar Internationale Veiligheid en Samenwerking aan de Universiteit van Maastricht. “Maar hoe daarop te reageren, blijkt buitengewoon ingewikkeld.” Moet de EU uitgroeien tot een geopolitieke macht die spierballen toont? Of moet het vasthouden aan het naoorlogse model van samenwerking en compromis?

Volgens Dijkstra verschuift de wereld richting machtspolitiek. “Voor leiders als Vladimir Poetin, Donald Trump en Xi Jinping geldt: de sterkste bepaalt.” Rusland laat zijn invloed gelden in Oost-Europa, met de oorlog in Oekraïne. De Verenigde Staten doen dat in Zuid-Amerika, met aanvallen voor Venezuela. En China doet dat in de Grote Oceaan, met bedreigingen richting Taiwan.

Europa is dat soort politiek sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer gewend, zegt Dijkstra: “Wij kennen het poldermodel: de traditie van samenwerken en compromissen sluiten.” 

Geen eensgezindheid

In de praktijk blijkt samenwerking binnen de EU vaak ingewikkeld. Bij de nieuwe steun aan Oekraïne is er geen volledige eensgezindheid. Lidstaten Hongarije, Slowakije en Tsjechië doen niet mee en hoeven daarom later niet mee te betalen aan de aflossing van de lening. Vooral Hongarije onderhoudt nog altijd nauwe banden met Rusland. Zonder die uitzonderingspositie hadden de landen het akkoord kunnen blokkeren.

Volgens verslaggever Colijn vinden Oekraïners Europa ‘politiek correct’. “Het blijft lang bij plannen en beloften, maar er wordt niet met de vuist op tafel geslagen.”

Dijkstra waarschuwt: zonder steviger optreden dreigt de EU onder de voet te worden gelopen door andere grootmachten. Tegelijkertijd stelt de hoogleraar dat de Unie niet is ingericht als geopolitieke macht. Met 27 lidstaten en besluitvorming op basis van unanimiteit verloopt actie traag en ligt bijna altijd wel iemand dwars. 

Verantwoording RTL Nieuwspanel 

Het onderzoek is uitgevoerd op 18 en 19 december 2025 onder ruim 20.000 leden van het RTL Nieuwspanel. Het onderzoek is na weging  representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, werkzaamheid en politieke voorkeur (stemgedrag Tweede Kamerverkiezingen 2025). Het RTL Nieuwspanel telt ruim 62.000 leden.