Als het aan de Europese Commissie ligt, worden de regels rondom pesticiden – bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden in de landbouw – versoepeld. Op dit moment moeten pesticiden iedere 10 jaar herbeoordeeld worden, maar met het nieuwe plan wil de Commissie deze herevaluatie afschaffen.

‘Effecten pas na jaren zichtbaar’

Niet iedereen is het eens met deze plannen. Vooral (milieu)wetenschappers, zoals ecotoxicoloog Martina Vijver van de Universiteit Leiden, zien dit niet zitten. Het vakgebied ecotoxicologie combineert toxicologie en ecologie en bestudeert de effecten van giftige stoffen in het milieu en hun effect op de leefomgeving.

“Heel vaak kunnen we de echte effecten op langere termijn niet goed inschatten”, weet Vijver. “Dat geldt eigenlijk voor mens én milieu.” Bepaalde ziektes of uitwerkingen op de natuur die de stoffen zouden kunnen veroorzaken, kunnen de wetenschappers van te voren niet bepalen, legt ze uit.

Laatste stand van zaken

“Wij zijn daarom voor een verplichte herbeoordeling van alle stoffen na 10 jaar gebruik”, benadrukt Vijver. “Heel veel effecten zijn pas na een aantal jaren zichtbaar in het milieu.”

“Daarnaast willen we graag dat bij die herevaluatie dus de laatste stand van zaken van de wetenschap wordt meegenomen.”

Schade aan milieu of gezondheid

Voorzitter Margriet Mantingh van het Pesticide Action Network Nederland maakt zich ook zorgen over de plannen van de Europese Commissie. “De meeste pesticiden zijn niet van het voedselproduct af te wassen. Je kan maar een klein deel verwijderen, maar een deel zal altijd achter blijven in het product.” Zo bleek dus uit recent onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit dat er op een paprika veel resten van schadelijke stoffen achterblijven.

“Er zijn ook voorbeelden uit het verleden waaruit na herevaluatie bleek dat middelen, die bij de toelating nog niet naar voren waren gekomen, schade veroorzaakten aan het milieu of gezondheid. Het is echt een achteruitgang als die evaluatie niet meer wordt gedaan”, aldus Mantingh.

‘Een stap terug voor mens en milieu’

Een andere versoepeling die de Europese Commissie wil instellen, baart ecotoxicoloog Vijver ook zorgen. Landbouwers mochten pesticiden die bij een latere beoordeling als zorgwekkend werden aangemerkt, nog 18 maanden gebruiken. Als ze het middel al hadden gekocht, konden ze het nog die periode gebruiken.

De Europese Commissie wil die ‘opbruiktermijn’ nu verlengen naar 3 jaar. Vijver: “Dat is denk ik een stap terug voor mens en milieu.”

‘Juist op de groene manier focussen’

De Europese Unie zou juist het groene pad moeten bewandelen als het gaat om bestrijdingsmiddelen, in plaats van de regels versoepelen, zegt Vijver. “Ik denk dat de EU zich juist moet toeleggen op de groene stoffen toelaten. En ook versneld.”

Ze vervolgt dat er ook betere bestrijding van plagen moet komen. “Er moet bijvoorbeeld onderzoek worden gedaan naar biologische bestrijding, maar ook het ontwikkelen van weerbare teelten, dus gewassen die wat minder gevoelig en kwetsbaar zijn voor plagen en ziektes.”