Toonaangevende onderzoekers zijn het eens: GLP-1-middelen (zie kader voor uitleg) zoals Ozempic en Wegovy brachten een revolutie in de medische wereld. Experts spraken van een ‘wondermiddel’.
Maar het gebruik van deze medicijnen legde ook pijnpunten in de maatschappij bloot. Het middel wordt gezien als ‘quick fix’, zou het stigma op obesitas versterken, of de dure medicijnen zouden alleen beschikbaar zijn voor de rijken.
Expert 1: Gijs van Acker
“De opmars van dit soort afslankmedicatie is ongekend”, zegt Gijs van Acker, chirurg en medisch directeur van de Nederlandse Obesitas Kliniek. “Wij zien het aantal patiënten dat deze middelen wil gebruiken al vijf jaar op rij ieder jaar verdubbelen. En we zien dat deze groep mensen met obesitas meer afvalt.”
Omdat er steeds meer medicijnen in ontwikkeling zijn, is het straks mogelijk om meer maatwerk te leveren, zegt de expert. “Dan kunnen we overgewicht nog beter behandelen op basis van iemands genetische profiel, persoonlijke spierafname of bijvoorbeeld stofwisseling.”
Lees ook Experts buitelen over elkaar heen: Ozempic maakt écht groot verschil bij meerdere ziektes
Ook verwacht Van Acker dat toekomstig onderzoek zich zal richten op de vraag of de medicijnen ook gebruikt kunnen worden om aan obesitas gerelateerde ziektes te voorkomen. Zoals een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en een hoge bloeddruk.
Illegale circuits
De boodschap is duidelijk: deze medicijnen zijn geen luxe, maar een kans om de samenleving gezonder te maken. Toch blijft ook komend jaar de discussie: wie betaalt?
“De medicijnen worden vaak nog niet vergoed, wat verklaart waarom illegale circuits opduiken, met alle risico’s van dien. Terwijl gebruik onder de juiste begeleiding zo belangrijk is om bijwerkingen te voorkomen. Het is niet zo dat je met een prik in je been op de bank kunt blijven zitten met een zak chips in de hand.”
En dan is er nog de discussie dat deze medicatie nu vooral door rijke mensen wordt gebruikt. “Die vind ik kortzichtig”, zegt Van Acker. “De prijs moet zeker omlaag, maar wie nu betaalt, helpt niet alleen zichzelf – op termijn maakt het de zorg goedkoper en de samenleving gezonder.”
Wat is het hormoon GLP-1?
Het hormoon GLP-1 komt al in ons lichaam voor. Het komt vrij in je darmen als je iets eet, en geeft signaaltjes naar onder meer je hersenen, bijvoorbeeld het signaal dat je vol zit. Als je medicatie zoals Ozempic of Wegovy toedient, krijg je een nagebootste versie van dit hormoon binnen.
Je lichaam denkt daarom sneller dat je verzadigd bent, waardoor je minder eet. Ook blijft eten langer in je maag en blijft je bloedsuikerspiegel beter op peil. Het resultaat: mensen die de medicijnen gebruiken, verliezen gemiddeld zo’n 10 tot 20 procent van hun lichaamsgewicht, blijkt uit meerdere studies.
Lees ook Nieuw onderzoek: afslankmedicijnen verminderen kans op 42 aandoeningen en ziektes
Expert 2: Marian de van der Schueren
Ook voor hoogleraar Diëtetiek Marian de van der Schueren is het duidelijk. GLP-1-middelen zijn niet meer weg te denken bij de behandeling van de groep mensen met obesitas die daarvoor in aanmerking komt. Maar het is geen quick fix, waarschuwt ze. Werken aan een gezonde leefstijl blijft de hoeksteen van deze behandeling.
“En daar wringt het huidige beleid: patiënten moeten eerst tenminste een jaar lang een leefstijlprogramma volgen voordat vergoeding mogelijk is. Dat is voor sommige mensen wellicht niet nodig als zij al aantoonbaar veel aan hun leefstijl hebben gewerkt.”
Geen vinkjes zetten
Als mensen dan ongemotiveerd meedoen, is dat kostbaar en de uitval is hoog, zegt De van der Schueren. “We moeten naar maatwerk, niet naar vinkjes zetten. Ozempic en vergelijkbare middelen werken, maar ze leggen ook maatschappelijke pijnpunten bloot. De kloof tussen arm en rijk groeit: wie kan betalen, heeft toegang.”
Het gevolg? Gebruikers zoeken hun weg via onbetrouwbare kanalen, met risico’s voor kwaliteit en veiligheid. Ook over langetermijnonderzoek naar bijwerkingen en gewichtstoename na stoppen met het medicijn, staan hoog op de agenda, zegt de expert. “Want er komt een eerste groep aan die met het medicijn gaat stoppen. Wat gaan we daarbij zien? Komt er een advies voor levenslang gebruik? Welke behandeling past bij welke persoon?”
Lees ook Wegovy nu ook als afslankpil beschikbaar in VS: farmaceut krijgt groen licht
Expert 3: Gijs Goossens
“Het afgelopen jaar heeft verder aangetoond dat het gebruik van middelen als semaglutide (Ozempic, Wegovy) en tirzepatide (Mounjaro, Zeobound) geen hype is, maar een gamechanger voor de behandeling van obesitas en gerelateerde gezondheidsproblemen”, zegt Gijs Goossens, hoogleraar Cardiometabole Fysiologie van Obesitas aan Maastricht University.
De medicijnen blijken volgens de hoogleraar namelijk niet alleen voor gewichtsverlies te zorgen, maar hebben ook een positief effect op complicaties van obesitas. Zo verlagen deze middelen het risico op type 2 diabetes en hart- en vaatziekten en lijken ze bijvoorbeeld ook de hoeveelheid levervet, leverontsteking, slaapapneu en pijn bij knieartrose terug te dringen. Sommige effecten zijn deels onafhankelijk van gewichtsverlies.
Kwaliteit van leven
Er gaat volgens Goossens volgend jaar nog meer bewijs komen voor gezondheidseffecten die verder gaan dan alleen het verlies van kilo’s, met name op complicaties van obesitas en kwaliteit van leven.
“Door een groeiend aanbod in soorten medicatie (er is bijvoorbeeld een pil in de maak) zien we een verschuiving naar maatwerk: behandelingen worden meer afgestemd op de gezondheidsproblemen van een persoon, niet alleen op het gewicht. Het is belangrijk dat de behandeling zich ook richt op de mentale gezondheid en kwaliteit van leven.”
Lees ook Column Angela de Jong schiet gebruikers afslankmedicatie in verkeerde keelgat: ‘Zijn geen luie losers’
Volgens Goossens zal onderzoek zich ook richten op andere toepassingen zoals het verminderen van risico’s op Alzheimer, Parkinson en zelfs bepaalde vormen van kanker. Tegelijkertijd blijven er vragen: wat gebeurt er bijvoorbeeld als patiënten stoppen met het gebruik van deze medicatie?
“We weten dat meer dan de helft van het verloren gewicht vaak terugkomt. Onderzoek naar langdurig gebruik en de gevolgen daarvan blijft daarom cruciaal. 2026 wordt het jaar van meer keuze, meer maatwerk en meer focus op gezondheid in brede zin.”
Expert 4: Natasja Wijling
“Het afgelopen jaar is duidelijk geworden dat deze middelen een revolutie betekenen voor de behandeling van obesitas”, zegt Natasja Wijling, co-voorzitter Nederlandse Vereniging voor Overgewicht en Obesitas. “Voor veel patiënten is het een uitkomst, maar vergoeding blijft uit. Dat heeft te maken met de hoge kosten en het hardnekkige idee dat obesitas vooral een leefstijlprobleem is, en niet een chronische ziekte.”
Toch kan het aanpakken van obesitas grote maatschappelijke winst opleveren door het positieve effect op ziekten die vaak optreden bij mensen met zwaar overgewicht. En zijn volgens de voorzitter inmiddels tientallen nieuwe middelen in ontwikkeling. De hoop is dat concurrentie de prijs zal drukken.
Maar Wijling vindt het te ver gaan om Ozempic en vergelijkbare medicijnen als ‘wondermiddel’ te bestempelen. Een gezonde leefstijl blijft namelijk cruciaal.
“Het medicijn kan wél helpen om die stap naar gezonder leven te zetten. Maar een snelle ommekeer in het denken over obesitas verwacht ik niet. Artsen en maatschappij moeten eerst het stigma loslaten. Het echte risico is dan ook ongelijkheid: voor wie het kan betalen, is het medicijn beschikbaar. De uitdaging voor 2026 is dus niet alleen medisch, maar ook sociaal.”
Ook Shirley heeft er alles aan gedaan om af te vallen. Ze heeft zich een tijd schuldig gevoeld toen ze Ozempic ging gebruiken. Die beelden zie je hier: