Hoewel Somaliland, in oppervlakte vergelijkbaar met Griekenland, de afgelopen jaren weinig aandacht trok, kwam het gebied dit weekend opeens in de internationale belangstelling. Aanleiding was de aankondiging zaterdag van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu om Somaliland als onafhankelijke staat te erkennen.
Israël is het eerste land dat tot erkenning is overgegaan. Netanyahu beloofde samenwerking op het gebied van landbouw, gezondheidszorg en economie, en nodigde van Somaliland uit voor een officieel bezoek. Maandag komt de VN-Veiligheidsraad in spoedzitting bijeen om te praten over deze stap, die internationaal op scherpe kritiek stuit.
1Waarom wil Somaliland erkend worden?
Somaliland is een gebied in het noordwesten van Somalië en ligt aan de Golf van Aden. Het telt ruim zes miljoen inwoners en heeft een eigen bestuur in hoofdstad Hargeisa, met eigen paspoorten, munt en veiligheidsdiensten. In de praktijk functioneert Somaliland als onafhankelijk land, maar geen enkel land erkende het tot nu toe – zelfs de Verenigde Arabische Emiraten niet, die massaal investeren in de haven van
Lang maakte Somaliland deel uit van het Britse koloniale rijk. Na onafhankelijkheid in 1960 sloot Somaliland zich aan bij het voorheen deel van Somalië. Die fusie was geen succes: inwoners klaagden over verwaarlozing en repressie door de centrale overheid. Na een jarenlange burgeroorlog riep Somaliland in 1991 eenzijdig zijn onafhankelijkheid uit.
Sindsdien heeft het gebied een relatief stabiel bestuur. Dat staat in schril contrast met de rest van Somalië, waar jihadistische groepen, gewapende conflicten en bestuurlijke chaos het dagelijks leven onveilig maken.
„Somaliland probeert al decennia internationale erkenning te krijgen, zonder resultaat”, zegt onderzoeker Guido Lanfranchi van Clingendael telefonisch. In 2024 begon Somaliland gesprekken met Ethiopië over erkenning in ruil voor toegang tot de zee en een militaire basis, maar die liepen op niets uit.
Voor Somaliland is de Israëlische erkenning daarom een belangrijk diplomatiek succes. Lanfranchi ziet deze stap als een mogelijke opening naar bredere erkenning, misschien ook door de Verenigde Staten. „Met Trump aan de macht kan deze stap dienen als springplank richting Washington.”
De erkenning van Somaliland gebeurt volgens Netanyahu in de geest van de Abraham-akkoorden – een reeks afspraken waarbij Arabische landen hun banden met Israël hebben genormaliseerd. Daarbij kregen de nieuwe partners van Israël concrete voordelen van de VS. Zo koppelden de VS de erkenning van Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara aan normalisatie met Israël. „Het is interessant om te zien welke positie Amerika in de VN-Veiligheidsraad zal innemen”, aldus Lanfranchi.
2Waarom is de erkenning door Israël controversieel?
De Israëlische erkenning raakt de soevereiniteit van Somalië, dat Somaliland als deel van zijn grondgebied beschouwt. Lanfranchi waarschuwt dat internationale erkenning een precedent kan scheppen voor andere afscheidingsbewegingen in Afrika, iets wat veel landen over de hele wereld graag willen vermijden.
Ook binnen Somalië leidt de erkenning tot spanningen. Puntland, een semi-autonome regio in het noordoosten, eist meerdere regio’s op die ook Somaliland tot zijn gebied rekent. Internationale erkenning van Somaliland kan deze grensgeschillen aanwakkeren.
Daarnaast gaat de discussie over het motief van Netanyahu. In augustus voerde Israël gesprekken met vijf landen, waaronder Somaliland, over mogelijke verplaatsing van Gazanen uit de Gazastrook. Dat stuitte op felle tegenstand van onder meer Jordanië, Egypte, Saoedi-Arabië, Turkije en Iran, die elke vorm van gedwongen verplaatsing van Palestijnen afwijzen.
3Wat heeft Israël eraan?
De ligging van Somaliland vlak bij cruciale zeevaartroutes maakt het gebied geopolitiek interessant. Hetzelfde geldt voor de nabijheid van Jemen, waar de Houthi-rebellen actief zijn. Zij krijgen steun van Iran en vielen de afgelopen jaren regelmatig schepen aan die banden hadden met Israël.
4Hoe werd op de aankondiging van Israël gereageerd?
Somalië noemde de erkenning door Israël een bedreiging voor de veiligheid en stabiliteit in de regio. Veel andere landen en internationale organisaties hebben de erkenning afgewezen of reageerden terughoudend. In een verklaring van 21 voornamelijk Midden-Oosterse en Afrikaanse landen, samen met de Organisatie van Islamitische Samenwerking, werd de erkenning verworpen. Zij vrezen de gevolgen voor de vrede en veiligheid in de Hoorn van Afrika en de Rode Zee. Opvallend: de drie landen die in 2020 hun banden met Israël normaliseerden als onderdeel van de Abraham-akkoorden – de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Marokko – ondertekenden de verklaring niet.
De Afrikaanse Unie herhaalde dat grenzen gerespecteerd moeten worden en waarschuwde dat het ondermijnen van de integriteit van Somalië een gevaarlijk precedent schept. Ook de Europese Unie benadrukte het belang van respect voor de eenheid en soevereiniteit van Somalië.
De VS blijven de territoriale integriteit van Somalië erkennen, inclusief Somaliland. President Trump gaf dit weekend geen duidelijk antwoord op vragen van journalisten over de Israëlische erkenning. „We bestuderen het. Ik bestudeer heel veel dingen, neem altijd geweldige besluiten en die blijken altijd correct te zijn.”
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
De journalistieke principes van NRC