ANPHet voorjaar van 2025 kende periode met veel zon en relatief hoge temperaturen. Ook het hele jaar was relatief warm

NOS Nieuws•vandaag, 07:02

  • Rob Ramaker

    redacteur Klimaat

  • Rob Ramaker

    redacteur Klimaat

Het afgelopen jaar was het in Nederland minder warm dan de twee recordwarme jaren ervoor. Toch zat ook 2025 bij de tien warmste jaren sinds het begin van de metingen in 1901, meldt het KNMI.

In die top tien staan nu zeven van de afgelopen tien jaren. “Dat toont duidelijk dat we in een tijd met een opwarmend klimaat zitten”, zegt KNMI-onderzoeker Karin van der Wiel. “Als het klimaat niet zou veranderen, dan zouden de tien warmste jaren evenredig zijn verdeeld over de hele tijdlijn.”

Zowel in juli als augustus was er een landelijke hittegolf. Daarbij was het vijf dagen boven de 25 graden Celsius en minimaal drie dagen boven de 30 graden. Het was pas voor de vijfde keer sinds het begin van de metingen dat Nederland te maken kreeg met twee hittegolven in één jaar.

In de nieuwe editie van de ‘streepjescode’ die het KNMI publiceert kun je met één blik zien hoe de gemiddelde temperatuur in Nederland zich sinds 1900 ontwikkelde. Koele jaren krijgen een blauw streepje, en warme jaren een rode streep.

KNMIDe ‘streepjescode’ van het KNMI met de gemiddelde temperatuurgrafiek van 1901 tot 2025 voor Nederland

Het streepje voor 2025 is rood, maar niet zo donkerrood als de twee jaren ervoor. In 2023 was het gemiddeld 11,8 graden Celsius, een record. Dat werd een jaar later geëvenaard. Dit jaar komt de temperatuur enkele tienden lager uit, een eindje onder het record. Maar 2025 hoort wel bij de warmste jaren sinds het begin van de metingen.

De streepjescode is een idee van de Britse klimaatwetenschapper Ed Hawkins van de universiteit van Reading. Hij baseerde het op een deken die een collega had gehaakt, maar paste de kleuren aan. In de jaren erna is het breed omarmd om over klimaatverandering te communiceren naar het grote publiek.

‘Gezicht voor de data’

Zo duiken de strepen veelvuldig op in klimaatrapporten, maar ook daarbuiten. Jaarlijks vindt de Climate Classic plaats, een wielerwedstrijd waarbij deelnemers rijden in ‘streepjestruien’. Voetbalclub Reading FC speelde een seizoen met de strepen op de schouders.

Het KNMI wil klimaatverandering zichtbaar maken. “Het geeft een gezicht aan de data”, zegt KNMI-onderzoeker Van der Wiel. “En dit blijkt heel effectief te zijn. Ik doe ook wetenschappelijke onderzoeken. Die publiceer ik in wetenschappelijke bladen met hele saaie grafieken erin, maar die worden niet gelezen door het grote publiek.”

Anne-Marie van Iersel | NOS OoggetuigeOngewoon hoge temperaturen voor december, ook in deze tuin in Zeeland

Afgelopen jaren klonk er ook kritiek op de afbeelding. Door te kiezen voor de kleuren blauw en rood krijg je in een opwarmend klimaat als vanzelf felle rode strepen aan de rechterkant. Daarmee zou de streepjescode, luidde de kritiek, expres zo alarmerend mogelijk zijn gemaakt.

Van der Wiel vindt de keuze voor rood en blauw juist logisch. Die kleuren worden op veel plekken in de samenleving gebruikt als symbool voor warm en koud. “De kracht is juist dat je in één oogopslag ziet wat er aan de hand is”, zegt ze. Van der Wiel ziet de streepjescode vooral als een manier om het gesprek over klimaatverandering te starten.

Wereld ook iets minder warm

Ook wereldwijd lijkt de gemiddelde temperatuur wat lager uit te komen dan afgelopen jaar. In 2024 ging de aarde voor het eerst over de grens van 1,5 graad Celsius opwarming heen, ten opzichte van de periode voordat mensen grootschalig olie, steenkool en gas gingen verbranden.

In het klimaatverdrag van Parijs beloofden in 2015 vrijwel alle landen nog om de wereldwijde opwarming ruim onder de 2 graden Celsius te houden, en nog liever onder de 1,5 graad. Voorlopige cijfers wijzen erop dat de wereld dit jaar net iets minder dan 1,5 graad warmer was maar de definitieve getallen komen pas in januari.

Voor het verdrag van Parijs wordt niet gekeken naar losse jaren maar naar de gemiddelde temperatuur over een paar jaar. Het is de verwachting dat de opwarmende trend aanhoudt en de wereld ergens in de komende jaren officieel door de grens van 1,5 graad opwarming gaat.