Natuurlijk is het willekeurig, die kalenderdagen, als je Chinees was, of Perzisch of Joods, vierde je je nieuwe jaar op een andere dag en ging je dan zitten peinzen over hoe het afgelopen jaar was. Wij doen het nu eenmaal in de donkerste tijd van het jaar, wat misschien niet echt helpt bij het beoordelen. Of zijn het de jaren zelf, wanneer je ze ook peilt, die niet meer zo meehelpen aan een plezierige terugblik? Dit kunnen we als een retorische vraag beschouwen. Het gaat ook niet om oordelen over de gebeurtenissen waar je geen of weinig invloed op had.

Het eigen leven dan. Ik kreeg een brief van iemand die mismoedig constateerde dat de mensen vreselijk zijn, en dat is zo, en het zou wel toevallig zijn als ik daar nu net een gunstige uitzondering op vormde. Al zijn er gunstige uitzonderingen, zoals de briefschrijver gelukkig ook constateerde. Die uitzonderingen zijn dan vaak de helden van deze wereld, de mensen die hulp bieden waar het nodig is, artsen die opereren onder verschrikkelijke omstandigheden, iemand die doortastend is opgetreden zonder op zichzelf te letten, enfin, iedereen kan ze bedenken. En iedereen kan zich spiegelen aan zulke mensen, de geweldige mensen, en voelen dat-ie zelf nogal tekortschiet. Het is helemaal niet moeilijk om jezelf er flink van langs te geven.

Erg zinvol is het ook niet geloof ik. Je wordt er mismoedig van en dan. Dan ben je mismoedig.

Enig zelfonderzoek daarentegen kan geen kwaad. Ik las alweer meer dan een maand geleden (want rende naar de winkel zodra het boek er was) Tot alles in beweging komt van Ester Naomi Perquin. Een verbluffend boek. Haar hoofdpersoon stipt allerlei gebeurtenissen en episodes in haar leven aan, en ze doet dat als alles in beweging komt omdat ze een dochter krijgt, c.q. heeft gekregen. De episodes hebben met mannen te maken, heel verschillende, en met haarzelf in reactie op die mannen. Daar zit het bijzondere. Ze heeft genoeg van zichzelf zoals ze was. De hoofdpersoon is een schrijfster over true crime en ze kan zichzelf eigenlijk niet meer horen als ze lezingen geeft en op die fijne ingevoerde en tegelijkertijd afstandelijke toon, met hier en daar een grapje, vertelt over wat ze weet van allerhande gruwelijke misdaden. Want eigenlijk vertelt ze niet wat ze echt weet. ,,(…) alles wat ik doe voorziet in zowel andermans als mijn eigen behoefte buiten schot te blijven”.

Niet in dit boek.  

Eerlijkheid is misschien wel het moeilijkste wat er is

Eerlijkheid is misschien wel het moeilijkste wat er is. Niet omdat je per se wilt liegen, maar omdat het niet zo makkelijk is te weten waar je moet zoeken.  Verhalen reiken makkelijk een helpende hand: zo zat het, daardoor is het gekomen en daar sta je weer. ‘Buiten schot.’

Ik denk dat dat besef een van de drijfveren is voor mensen om te bidden, om zich te plaatsen tegenover, laat ik het nu maar een liefdevol oog noemen, die goddelijke instantie die alles zou zien. Die je zou kennen en je toch niet zou verwerpen.

Soms ben je zelf zo’n instantie, als lezer bijvoorbeeld van een boek als dat van Perquin, vaker nog van poëzie, waarin iemand naar buiten brengt wat privé is door het niet langer privé te laten maar er een vorm aan te geven.

Bidden is intiemer nog. Ik lees het boek dat Willem Jan Otten er zeer recent over schreef, Amen heet het en het geeft veel gedachten. Niet zozeer over het tekortschieten, dat doen we nu eenmaal, maar over wat voor iemand je bent en wilt zijn. Dit jaar. Nu en altijd.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

De journalistieke principes van NRC