AFPDe Britse premier Starmer

NOS Nieuws•vandaag, 18:35

  • Fleur Launspach

    correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland

  • Fleur Launspach

    correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland

Je kan kiezen voor ‘degelijkheid’ met mij of voor een land vol ‘verdeeldheid’ onder radicaal-rechts. Dat is de boodschap van de Britse premier Keir Starmer, die een antwoord probeert te bieden op de opkomst van Nigel Farage in het Verenigd Koninkrijk. Starmer sprak op het congres van zijn Labour-partij over een “gevecht om de ziel van het land”.

Een gevecht is het zeker voor de premier: nog nooit werd een nieuw gekozen regering zo snel impopulair. Ook zijn persoonlijke peilingen zijn dramatisch: de tevredenheid over de premier is het laagst sinds minstens 1977, en lager dan die van ex-premier Rishi Sunak voor hij vertrok.

Ondertussen staat de nieuwe anti-immigratiepartij van Farage bovenaan in de peilingen.

Ongemakkelijke boodschap

Een groot deel van Starmers toespraak ging daarom over ’tolerantie’ tegenover een groeiend anti-immigratiesentiment. Starmer erkende de frustratie van Britten over het stijgende aantal migranten en asielzoekers dat in rubberboten aan de Britse kust arriveert en de gebroken beloftes van opeenvolgende regeringen om meer grip te krijgen op de grenzen.

Hij beloofde te luisteren naar werkende mensen die zich niet gehoord voelen over de nadelen van immigratie. En hij zei migranten “die hier niet thuishoren” uit te zetten, zonder uit te leggen wie hij daarmee bedoelt en hoe hij dat gaat doen.

Een strenger asielbeleid verkondigen is een ongemakkelijke boodschap voor de premier: hij sprak immers op een Labour-conferentie, voor leden van een van oudsher linkse partij. Veel van hen horen liever niet hoe migranten en asielzoekers geweerd gaan worden. Je hoeft de conferentiezaal in Liverpool maar uit te lopen en je struikelt over de demonstranten die borden ophouden met refugees are welcome here.

De linkerflank van Labour voelt zich juist diep geraakt door de rechtse koers van de regering en moppert dat de ‘kernwaarden’ van de partij worden verloochend. Tegelijk moet Starmer een sterker antwoord formuleren op het immigratiethema om te voorkomen dat hij meer kiezers zal verliezen aan de populistische partij Reform van Farage.

Lijnrecht tegenover Farage

In zijn toespraak probeerde Starmer zichzelf dan ook lijnrecht tegenover zijn grootste tegenstander te zetten. Nigel Farage werd neergezet als de gemeenschappelijke vijand en daar zit ook een politieke strategie achter: de premier wordt namelijk al langer beschuldigd van kleurloosheid en onduidelijkheid over waar hij voor staat. Door zich af te zetten tegen Farage wordt in ieder geval duidelijker waar hij politiek op tegen is.

In de aanloop naar de conferentie namen zowel premier Starmer als zijn vooraanstaande ministers Wes Streeting en Shabana Mahmood het woord ‘racistisch’ in de mond. Starmer noemde het voorgestelde beleid van Farage om mensen met een tijdelijke verblijfsstatus alsnog uit te zetten racistisch en immoreel. Ook in zijn toespraak herhaalde hij meerdere keren het woord, wat groot applaus in de zaal oogstte.

In reactie liet Nigel Farage weten vanmiddag zelf een persconferentie te houden, waarin hij zal aanvoeren dat deze taalkeuze “oproept tot geweld vanuit extreemlinks” en hem en zijn partijleden in gevaar brengt. “Na wat er met Charlie Kirk is gebeurd, is dit een schande”, voegde hij toe. De verhitte retoriek in het VK begint steeds meer te lijken op de politieke verdeeldheid in de VS.

Twijfels over Starmer

De afgelopen weken kreeg Starmer niet alleen zware kritiek te verduren, er werd binnen zijn partij zelfs openlijk gespeculeerd of hij wel de juiste man is voor het premierschap. In de coulissen stond al een opvolger klaar: ‘king of the north’ Andy Burnham, de populaire Labour-burgemeester van Manchester. Dat gevaar lijkt nu meer geweken: de burgemeester kreeg geen warm onthaal en werd beschuldigd van ontrouw en dat hij geen teamspeler zou zijn.

Of Starmers toespraak vandaag zijn positie heeft verstevigd, zal in de komende dagen uitgebreid worden bediscussieerd in het land. Ondertussen doemen de volgende uitdagingen al weer op: eind november moet de regering een begroting presenteren met een miljardentekort in de staatskas. En in mei 2026 vinden de tussentijdse lokale verkiezingen plaats, terwijl de peilingen er momenteel dramatisch voorstaan voor Labour.

De regering zal de komende maanden wanhopig proberen de economie uit het slop te trekken. Zoals Starmer in zijn speech benadrukte, zou economische groei een tegengif zijn voor de woede en het ongenoegen in het land. Een sterke economie zal volgens de premier rust en stabiliteit brengen – iets wat hard nodig is om de wereldwijde, onzekere situatie het hoofd te bieden.