Choroba milionów Polaków
Z danych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wynika, że na cukrzycę choruje już nawet 3 mln Polaków, a kolejne 5 mln ma stan przedcukrzycowy. Aż 1,5 mln rodaków nie ma świadomości, że występujące u nich objawy świadczą o cukrzycy, a sama choroba przestaje być ściśle powiązana z wiekiem, bo zapadają na nią coraz młodsi.
Prognozy w tym zakresie również nie napawają optymizmem. Wynika z nich, że do 2030 roku liczba Polaków chorujących na cukrzycę może przekroczyć 4 miliony. O chorobie i jej objawach warto mówić szczególnie 14 listopada, gdy obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy.
– Cukrzyca to pierwsza niezakaźna epidemia, z którą się obecnie zmagamy. Mamy prawdziwy wysyp osób, które słyszą taką diagnozę. Wynika to przede wszystkim z postępu cywilizacyjnego, naszego stylu życia i tego, że rośnie liczba osób z nadwagą i otyłością – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie dr hab. n. med. Magda Wiśniewska, internista, diabetolog i nefrolog z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr 2 w Szczecinie.
Objawy i skutki cukrzycy © wp.pl
– Nadwaga i otyłość najczęściej będą prowadzić do wystąpienia cukrzycy typu 2. Ale niepokojący jest także gwałtowny wzrost rozpoznań cukrzycy typu 1. To sytuacja, w której nasza trzustka zupełnie nie produkuje insuliny, więc nasz organizm jest zależny od insuliny dostarczanej z zewnątrz. Rozpoznaje się ją względnie szybko, ponieważ objawy choroby są bardzo dotkliwe – dodaje
Nowa przyczyna cukrzycy
Naukowcy cały czas badają przyczyny choroby. Najnowsze badanie opublikowane 10 listopada 2025 r. w czasopiśmie „Nutrition and Metabolism” pokazuje, że nawet niewielkie zwiększenie ilości żywności ultraprzetworzonej (jak słodzone płatki śniadaniowe, dania gotowe lub do podgrzania) w diecie młodych dorosłych może podnosić ryzyko poważnych zaburzeń metabolicznych.
Naukowcy przez cztery lata obserwowali osoby w wieku od 17 do 22 lat z nadwagą lub otyłością. Uczestnicy regularnie wypełniali ankiety żywieniowe, przechodzili badania poziomu glukozy oraz specjalny test z napojem słodzonym, który pozwalał ocenić reakcję organizmu na insulinę.
Wyniki były jednoznaczne: każdy 10 proc. wzrost spożycia produktów ultraprzetworzonych (złożonych w dużej mierze z sodu, cukru i tłuszczu) wiązał się z 64 proc. wzrostem ryzyka stanu przedcukrzycowego oraz 56 proc. wzrostem ryzyka zaburzeń gospodarki glukozowej. Co więcej, osoby, które na początku badania jadły najwięcej takiej żywności, częściej miały podwyższone stężenie insuliny podczas późniejszych wizyt kontrolnych, co jest wczesnym sygnałem rozwijającej się insulinooporności.
– Odkrycia te wskazują, że spożywanie żywności ultraprzetworzonej zwiększa ryzyko stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2 u młodych dorosłych oraz że ograniczenie spożycia takich produktów może pomóc zapobiegać chorobom – powiedziała główna autorka badania, Yiping Li, w komunikacie prasowym.
– Wyniki te wskazują, że dieta jest modyfikowalnym czynnikiem napędzającym wczesne zaburzenia metaboliczne i pilnym celem strategii profilaktycznych wśród młodych ludzi – dodała Chatzi
Typowe objawy cukrzycy
Do typowych symptomów cukrzycy typu 1 zaliczamy: częste oddawanie moczu, nagłą utratą masy ciała, suchą, swędzącą skórę, chroniczne zmęczenie i wzmożone pragnienie.
– I chcę tu podkreślić, chodzi o wypijanie nawet kilkunastu litrów np. wody dziennie. Taki pacjent chudnie, jest narażony na infekcje i jest cały czas zmęczony. Pacjenci mówią, że nie mają siły, by wstać łóżka, nie mają chęci do życia – alarmuje ekspertka.
– Natomiast w przypadku cukrzycy typu 2 jest zdecydowanie trudniej, bo tu objawy nie są aż tak specyficzne i widoczne. Najczęściej pojawiają się, gdy choroba jest już zaawansowana. Nawet połowa chorych na cukrzycę nie wie, że choruje – to są zatrważające dane. Niestety coraz częściej zdarza się, że pierwszym objawem cukrzycy jest jej ciężkie powikłanie jak np. udar czy zawał. Dlatego moim zdaniem obecnie największym wyzwaniem we współczesnej diabetologii jest ogromna liczba opóźnionych diagnoz cukrzycy – dodaje dr Wiśniewska.
Cukrzyca zwiększa ryzyko nowotworów
Wyzwaniem jest także fakt, że cukrzyca coraz częściej idzie w parze z chorobami nowotworowymi, a u osób z cukrzycą ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe jest wyższe niż w populacji ogólnej. Szczególnie w przypadku raka trzustki, jelita grubego, piersi, jajnika, endometrium i prostaty. Jak podają naukowcy na łamach „International Journal of Molecular Sciences”, cukrzyca dotyczy nawet do 18 proc. pacjentów onkologicznych.
– Rzeczywiście te choroby mają wspólne czynniki ryzyka, takie jak otyłość, brak aktywności fizycznej, stres i nieprawidłowa dieta i coraz częściej występują razem, ale także na siebie wpływają. Wiele się mówi o tym, że komórki nowotworowe są glukozozależne. Dlatego w okresie choroby koniecznie trzeba zadbać o odpowiednią dietę – musi być ona zbilansowana i zdrowa – o niskim indeksie glikemicznym. Musimy także bacznie obserwować swój organizm – tłumaczy dr Wiśniewska.
Nie wolno bagatelizować
Jednak trzeba to robić nie tylko, gdy choroba jest zdiagnozowana. Lekarka apeluje, by nie bagatelizować nawet najmniejszych potencjalnych symptomów cukrzycy, a najlepiej postawić na profilaktykę.
– Chociaż raz w roku powinniśmy oznaczyć sobie poziom glukozy we krwi. A szczególnie powinny robić to osoby, które mają nadwagę lub otyłość, nie są aktywne fizyczne, zmagają się z nadciśnieniem tętniczym, z dowolną chorobą sercowo-naczyniową, mają przypadki cukrzycy w rodzinie lub skończyły 45 lat. Więc ta grupa jest ogromna – wyjaśnia dr Wiśniewska.
Leczenie cukrzycy polega przede wszystkim na modyfikacji stylu życia, a w niektórych przypadkach konieczne może okazać się wprowadzenie leczenia farmakologicznego.
– Są takie złote zasady przy leczeniu cukrzycy typu 2. Jest to codzienna aktywność fizyczna, zredukowanie masy ciała i zdrowa, niskokaloryczna i niskowęglowodanowa dieta – na przykład śródziemnomorska albo o niskim IG. Natomiast w przypadku cukrzycy typu 1 kluczowe jest włączenie insuliny – podsumowuje dr Wiśniewska.
Źródła
- US News
- Nutrition and Metabolism
- International Journal of Molecular Sciences
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.