- Współczesna windykacja zaczyna się od rozmowy. Ważne jednak, aby się jej nie obawiać i podjąć działania jak najszybciej. To pozwala realnie obniżyć stres i daje osobie zadłużonej możliwość wpływu na własną decyzję i sytuację finansową.
- Dane pokazują, że problemy finansowe mogą dotknąć każdego, bez względu na status społeczny czy wykształcenie. Może to świadczyć o bardziej odpowiedzialnym podejściu społeczeństwa do tematu długów i odpowiedzialności finansowej. Wciąż jednak wstyd związany z posiadaniem zaległości finansowych i brak wiedzy na temat działalności firm windykacyjnych bywa większą przeszkodą w dążeniu do pozytywnego rozwiązania kwestii długów niż one same.
- Pomimo stopniowej poprawy kondycji finansowej wielu gospodarstw domowych w Polsce, wciąż 30 proc. Polaków deklaruje, że posiada niewielkie oszczędności na wypadek wystąpienia nawet drobnego kryzysu finansowego, które mogą przerodzić się w problem wymagający profesjonalnego wsparcia.
- Dzień bez Długów, obchodzony w Polsce co roku 17 listopada z inicjatywy KRUK S.A., podkreśla, że zadłużenie nie powinno być tematem tabu. Celem akcji jest normalizowanie rozmów na ten temat, ale także promowanie świadomości finansowej, edukacja finansowa, której przedmiotem jest też wiedza dotycząca społecznej i gospodarczej roli firm windykacyjnych.
Dalszy ciąg artykułu pod materiałem wideo
Skala zjawiska jest większa, niż nam się wydaje. Tomasz Ignaczak, dyrektor generalny KRUK S.A. podkreśla, że około piętnastu milionów dorosłych Polaków ma kredyt lub pożyczkę, a gdy doliczyć tych, którzy finansowanie zaciągali w przeszłości, kredyt staje się jednym z najbardziej powszednich doświadczeń życia.
Problemy ze spłatą deklaruje około 12 procent społeczeństwa. Tak, to dużo, ale daleko nam do obrazu kraju, w którym „wszyscy mają zaległości”. Najczęściej nie chodzi o nierozsądek, lecz o splot zdarzeń: utratę pracy, chorobę czy wzrost kosztów utrzymania. Coraz częściej zaległości dotyczą zwykłych rachunków domowych, a nie spektakularnych zobowiązań. Z drugiej strony z danych, które dostarczają „Indeksy Finansowe 2025”[i] przebija się też kruchość. Ponad połowie osób, które już posiadają zaległe zobowiązania finansowe, w chwili utraty dochodów oszczędności wystarczyłoby zaledwie na tydzień życia.
Windykacja, która zaczyna się od rozmowy
Przez lata narastał stereotyp windykacji z lat dziewięćdziesiątych, która czasami była twarda i pozbawiona niuansów. Tomasz Ignaczak podkreśla, że współczesna branża wygląda zupełnie inaczej, a unijna dyrektywa NPL tylko tę zmianę przyspieszyła. Te przepisy ujednoliciły zasady działania firm obsługujących trudne portfele i przeniosły windykację do głównego nurtu rynku finansowego. Dzięki temu proces jest przejrzysty, a klienci trafiają do obsługi podmiotów, które mają obowiązek działać w oparciu o jasne, etyczne standardy. Co równie ważne, działalność firm windykacyjnych podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, co w kontekście różnych stereotypów i mitów dotyczących windykacji, pokazuje, że są one niezasadne i mogą wynikać z braku wiedzy.
W KRUKu od lat osoby zadłużone są traktowane jak klient z indywidualną sytuacją, a nie jak kolejna sprawa związana z odzyskaniem zaległej płatności. W praktyce oznacza to ustalanie wykonalnego planu spłaty, analizę budżetu i rozłożenie zobowiązania na raty, które można udźwignąć. Zamiast jednego scenariusza pojawia się elastyczność — dopasowana do dochodów, sytuacji zdrowotnej czy zmian w życiu zawodowym. To zmiana fundamentalna, a jej celem jest „odzyskać tak, by człowiek mógł dalej funkcjonować” i wrócił do stabilizacji finansowej. Należy też dodać, że windykacja korzysta z nowoczesnych rozwiązań dopasowanych do oczekiwań klientów, a zatem także z samoobsługowych platform, za pośrednictwem których każda osoba może samodzielnie ustalać wysokość rat spłaty zadłużenia.
Społeczeństwo zaczyna dostrzegać zmiany. Jak pokazują dane z Indeksów finansowych KRUKa, rośnie odsetek osób, które uważają, że firmy windykacyjne pełnią ważną rolę w społeczeństwie i gospodarce. Jednak poziom zaufania do branże pozostaje na niskim poziomie i nieznacznie wzrasta od 2022 roku. To pokazuje, że jesteśmy w fazie przejściowej. Ludzie widzą potrzebę istnienia takich firm, ale wciąż nie do końca rozumieją, jak wygląda współczesny proces. To właśnie dlatego prosty język, a także uzupełnienie edukacji finansowej o brakującą wiedzę z zakresu działania branży windykacyjnej stały się jednymi z kluczowych narzędzi zmiany.
KRUK Raport 2025mat. prasowe
Dług, który przestaje być tabu
Żeby w ogóle mówić o nowoczesnej windykacji, trzeba najpierw przełamać wstyd. Z danych z „Indeksów finansowych 2025” widać, że rośnie odsetek osób, które uważają zadłużenie za wstydliwą sprawę. Jednocześnie niemal każdy ma — lub miał — kontakt z kredytem. To paradoks: dług jest powszechny, a rozmowa o nim — wciąż tabu. Tomasz Ignaczak zwraca uwagę, że Polacy chętniej opowiadają o problemach zdrowotnych niż o zaległościach. A właśnie milczenie najbardziej pogarsza sytuację.
„Indeksy Finansowe 2025” pokazują nam też, skąd bierze się stres finansowy. Młodzi dorośli są najbardziej krytyczni wobec swoich kompetencji finansowych. Ponad połowa osób w wieku od 25 do 34 lat uważa, że ma za słabą wiedzę ekonomiczną. Tylko niewielka część Polaków potrafi zarządzać portfelem inwestycyjnym, czy korzystać z bardziej zaawansowanych produktów finansowych. Jednocześnie ponad 40 procent badanych wprost łączy zaległości ze słabą edukacją finansową. Wzorce wyniesione z domu są ważne, ale często nie wystarczają, zwłaszcza, że nie zawsze są one dobre.
Warto zwrócić uwagę także na warstwę moralną. Norma społeczna, która mówi, że „długi trzeba spłacać” pozostaje wyjątkowo trwała i akceptuje ją ponad 80 procent badanych — tak wynika z „Indeksów finansowych 2025”. Jak pokazuje jednak badanie ZPF dotyczące moralności płatniczej Polaków, w konkretnych, stresujących sytuacjach rośnie skłonność do łamania tej normy społecznej i usprawiedliwiania takich zachowań, jak praca na czarno czy przepisywanie majątku na inną osobę, aby uniknąć odpowiedzialności i spłaty zadłużenia. Najczęściej sięgają po nie osoby żyjące w poczuciu długotrwałej presji finansowej lub przekonane, że instytucje je zawiodły. To tło jest kluczowe dla nowej windykacji, bo pokazuje, że twardy ton wzmacnia opór, a rozmowa obniża napięcie i otwiera drogę do porozumienia.
KRUK Raport 2025mat. prasowe
Rozmowa przywraca sprawczość
To, co naprawdę zmienia podejście do długu, nie dzieje się na poziomie procedur, tylko relacji. Dyrektor generalny KRUK S.A. zaznacza, że najtrudniejszy bywa ten pierwszy telefon. W momencie kontaktu znika część lęku, a w jego miejscu pojawia się plan. Ludzie często odkładają reakcję, bo wydaje im się, że „sytuacja jest bez wyjścia”. Tymczasem właśnie wczesny kontakt pozwala uniknąć eskalacji, kosztów i cięższych konsekwencji.
W praktyce ustalenie planu spłaty to rozmowa o tym, co jest możliwe, a co nie. Konsultanci analizują dochody, wydatki i szukają takiego tempa spłaty, które pozwoli odzyskać kontrolę nad budżetem. Ten model działa, bo bierze pod uwagę kruchość finansową wielu gospodarstw. Dla osób, których oszczędności topnieją w tydzień, najważniejsze jest to, by nie wpaść w panikę, ale odzyskać rytm.
Zmienia się też świadomość społeczna. Coraz więcej osób ocenia swoją sytuację finansową jako dobrą lub stabilną, a coraz mniej żyje w trybie ciągłego cięcia wydatków. Jednocześnie większość zakłada, że ich sytuacja nie poprawi się ani nie pogorszy w najbliższej przyszłości.
Dzień bez Długów, zainicjowany przez KRUK S.A. w 2009 roku, powstał po to, aby łamać temat tabu dotyczący zadłużenia i zachęcić do otwartej rozmowy o finansach. To pretekst, żeby mówić o nich bez wstydu i bez poczucia winy. Właśnie takie drobne gesty kulturowe zmieniają sposób, w jaki społeczeństwo patrzy na dług: nie jak na piętno, ale jak na sytuację, którą może zdarzyć się każdemu i można z nią sobie poradzić.
Kiedy spojrzeć na całą tę ewolucję, widać, że najważniejszy nie jest sam proces spłaty, ale odzyskiwanie sprawczości. A nowoczesne zarządzanie wierzytelnościami może pomóc uporządkować chaos w finansach i odzyskać oddech. A to, zwłaszcza w kraju, w którym dług wciąż łączy się ze wstydem, jest zmianą o ogromnym ciężarze.
[i] Indeksy są opracowywane cyklicznie od 2022 roku na podstawie badań realizowanych na panelu Ariadna metodą CAWI, zlecanych przez KRUK S.A. i prowadzonych na reprezentatywnej grupie dorosłych Polaków. W edycji 2025 badanie przeprowadzono w dniach 15–18 sierpnia na ogólnopolskiej próbie losowo-kwotowej liczącej 1086 osób, z zestawieniem wyników z lat 2022–2024.