Warto już teraz zapoznać się nowym komunikatem, aby przed zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia nie być rozczarowanym. Chodzi o zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami? Od początku grudnia ZUS wprowadzi nowe kwoty progów, które obowiązują przez trzy miesiące — do końca lutego. Choć operacja ma charakter techniczny, w praktyce dla części emerytów i rencistów może oznaczać niższe, a nawet wstrzymane wypłaty już od najbliższego przelewu. Najłatwiej o pomyłkę w okresie grudzień–luty, gdy systemy ZUS i fiskusa „zderzają” dane o przychodach, weryfikując zgodność i wykrywając nawet niewielkie nadwyżki. Oto, jak zrozumieć nowe limity i uniknąć pułapek.

Seniorze: od 1 grudnia 2025 r. zmiany w wypłatach emerytur i rent [dot. wybranych]

Od początku grudnia ZUS wprowadzi nowe kwoty progów dorabiania, które obowiązują przez trzy miesiące — do końca lutego. Choć operacja ma charakter techniczny, w praktyce dla części emerytów i rencistów może oznaczać niższe, a nawet wstrzymane wypłaty już od najbliższego przelewu. Najłatwiej o pomyłkę w okresie grudzień–luty, gdy systemy ZUS i fiskusa zderzają dane o przychodach, weryfikując zgodność i wykrywając nawet niewielkie nadwyżki. Oto, jak zrozumieć nowe limity i uniknąć pułapek.

Podstawa prawną dla powyższego jest oczywiście ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631). Przepisy w tej materii są napisane skomplikowanym językiem, bo wynika z nich m.in to, że: art. 104 [Zawieszenie prawa do emerytury i renty] 1. Prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6. Dalej ust. 1a. Dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Jest ich znacznie więcej i „im dalej w las” tym kolejne przepisy są bardziej skomplikowane. Na tym tle i dalszych przepisów pojawia się wiele sporów sądowych, i wcale nie jest oczywistym, że seniorzy wygrają. Orzeczenia są różne, bo dura lex sed lex.

Seniorze: od 1 grudnia 2025 r. zmiany w wypłatach emerytur i rent [dot. wybranych]. Zasady zmniejszenia emerytury. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2021 r., III AUa 14/18, teza:

Zasady zmniejszenia emerytury dotyczą również tych emerytów, którzy wykonują dwa lub więcej rodzajów dodatkowej pracy, chociaż obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlegają tylko z jednego tytułu. Przy ustalaniu przychodu tych osób, uwzględnia się przychód uzyskany z każdej z tych działalności, a więc zarówno ten, od którego odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne, jak i ten, od którego takiego obowiązku nie ma.

Seniorze: od 1 grudnia 2025 r. zmiany w wypłatach emerytur i rent [dot. wybranych]. Sytuacja prawna emeryta podejmującego aktywność zawodową. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 13 maja 2021 r., IV SA/Po 1935/20, teza:

Sytuacja prawna emeryta jest stanem trwałym i stabilnym w czasie. Ubezpieczony nie może zrezygnować z uprawnienia do emerytury, a co najwyżej może wnioskować o zawieszanie prawa do emerytury lub zmniejszenie świadczeń na warunkach określonych w art. 103 i następnych, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 291). Wypłacane emerytowi świadczenia stanowią co do zasady ekonomiczne zabezpieczenie potrzeb bytowych w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Są też objęte mechanizmem waloryzacyjnym, gwarantującym stopniowy wzrost ich wysokości. Sytuacja emeryta podejmującego aktywność zawodową jest odmienna od sytuacji osoby w wieku produkcyjnym, która nie ma gwarantowanych stałych świadczeń z systemu emerytalnego.

Seniorze: od 1 grudnia 2025 r. zmiany w wypłatach emerytur i rent [dot. wybranych]. Okoliczności mające wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury wojskowej. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 października 2020 r., III AUa 177/20. Teza

1. Ogólną przesłanką brania pod uwagę przychodów, które wpływają na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury jest wykonywanie działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń – emerytalnego i rentowych. W konsekwencji, nie jest istotne to, czy dany świadczeniobiorca podlega obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym, lecz fakt, że przychody uzyskiwane są z działalności objętej obowiązkiem ubezpieczenia, a przychód świadczeniobiorcy osiągany za granicą z tytułu działalności wymienionej w art. 104 ust. 1 – 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z zamiarem ustawodawcy tylko ta ostatnia okoliczność wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury bądź renty (vide: art. 104 ust. 3 ww. ustawy).

2. Zarobek emeryta z tytułu zatrudnienia w Niemczech stanowi przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą, który wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie jego emerytury w Polsce (vide: art. 104 ust. 1, 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Dyspozycja art. 104 ust. 3 ustawy emerytalnej wcale nie wymaga, iżby przynosząca przychód działalność wykonywana za granicą podlegała ubezpieczeniom społecznym, obowiązkowym albo dobrowolnym w Polsce.

3. Artykuł 40 ust. 1 wojskowej ustawy emerytalnej stanowi o działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, lecz nie definiuje co ona oznacza i w tym zakresie odsyła do przepisu art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sens normatywny zawarty w art. 104 ust. 1 w istocie znajduje się w art. 40 ust. 1 wojskowej ustawy emerytalnej, zaś art. 104 ust. 2 i 3 ustawy stanowi samodzielną i wystarczającą definicję działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Co zatem jest istotą zawieszenia czy obniżenia świadczeń w grudniu 2025 r., styczniu 2026 r., i w lutym 2026 r.? Poniżej opis zagadnienia. Zacznijmy od przykładu seniora:

Historia pana Kazimierza z Wałbrzycha, 57-latek, rencista, samotnie gospodarujący, szczęśliwy dziadek dwóch wnuków, którym chce zrobić prezenty na święta. Dorabia jako ochroniarz, zwykle uważa na progi, bo kadrowa z pracy, poinformowała go kiedyś o tym. W listopadzie otrzymał premię 1000 zł brutto – taki bon, za cały rok nienagannej pracy. Pan Kazimierz bardzo się ucieszył, bo wie, że sprawi wnukom piękne podarunki. Ale uwaga, przecież od 1 grudnia są nowe, wyższe limity dorabiana. Cały problem w tym, że premia była za listopad, więc ZUS liczył ją do poprzednich, niższych progów. Rezultat: rozczarowanie Pana Kazimierza, przekroczenie progów i obniżona wypłata, decyzja o zwrocie nadpłaty. To często spotykany wzorzec: premia za miesiąc poprzedni potrafi zmienić dotychczasowe ustalenia.

ZUS oblicza nadwyżkę prosto: jeśli dochód przekroczy próg o określoną kwotę, świadczenie zostanie pomniejszone o tę samą kwotę. Istnieje jednak haczyk, o którym warto pamiętać: ZUS rozlicza każdy miesiąc oddzielnie, więc sytuacja z poprzedniego miesiąca nie „znosi” rozliczenia bieżącego. To szczególnie ważne przy rozłożonych w czasie premiach lub przychodach o charakterze jednorazowym – takim jak w przypadku Pana Kazimierza.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dlaczego tak się dzieje? ZUS: zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami?

Chodzi o to, że to nie jest reforma ani nowa ustawa — ZUS dokonuje rutynowej aktualizacji progów dorabiania dla osób, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, a więc dla części emerytów oraz dla większości rencistów. Limity są wyznaczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z trzeciego kwartału danego roku, które publikuje GUS. Tym razem było to 8771,70 zł, co powoduje, że w okresie grudzień–luty progi wzrosną. Niestety wielu seniorów nie ma w pamięci, że limity aktualizuje się cztery razy w roku, i zakłada, że skoro wcześniej „zawsze było bez zmian”, to teraz też nic pilnować nie trzeba. Właśnie dlatego grudzień jest newralgiczny — to początek trzymiesięcznego okna z wyższą aktywnością weryfikacyjną. Uszczegóławiając:

  • Emeryt lub rencista, który nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego, podlega kontroli dochodów. ZUS nie sprawdza pracy z góry czy tygodniowo, lecz pojedyncze miesiące. To jeden z kluczowych aspektów.
  • Każda złotówka przychodu liczy się osobno, a premia, dodatki czy honorarium mogą — nawet w drobnej wysokości — zmienić status tego ile realnie wpłynie na konto seniora.

Jak czytamy w innym artykule na Infor.pl: „Bezpieczny próg przychodu (do którego można zarabiać bez obawy o zmniejszenie lub zawieszenie emerytury lub renty) wzrośnie o 16,10 zł, do kwoty 6 140,20 zł brutto. A górna granica zwiększy się o 30 zł i wyniesie 11 403,30 zł brutto. Zarobki powyżej tej kwoty w grudniu 2025 r., styczniu i lutym 2026 r. sprawią, że ZUS zawiesi emeryturę lub rentę.” – zob. tutaj. Wniosek?

Są dwie kluczowe kwoty od 1 grudnia 2025 r.

  • 6140,20 zł brutto — nazwijmy to bezpieczny próg dochodu seniora. Do tej wysokości przychód nie obniża świadczenia.
  • 11 403,30 zł brutto — nazwijmy to próg zawieszenia świadczenia seniora. Przekroczenie oznacza brak wypłaty świadczenia za dany miesiąc, we wskazanym przez ZUS zakresie.

Co istotne, ZUS w grudniu zwiększa liczbę automatycznych porównań z bazami fiskusa, więc ryzyko szybkiego wykrycia niezgodności rośnie — i to nawet dla drobnych kwot przekroczenia. Najpierw pojawiają się najświeższe dane o przychodach, potem miesięczne deklaracje, a w końcu ZUS „przeczesuje” rozliczenia i reaguje na rozbieżności. W tym samym czasie wielu seniorów dorabia więcej — w związku z premiami przedświątecznymi, dyżurami czy dodatkowymi umowami — co wzmacnia ryzyko przekroczenia progu.

Kogo dotyczą zasady?

  • Osoby przed pełnym wiekiem emerytalnym (kobiety poniżej 60. roku życia, mężczyźni poniżej 65.), dla których każda złotówka przychodu może zmienić decyzję o świadczeniu.
  • Renciści, których limity dotyczą w większości rent, a kontrola przychodów jest jeszcze bardziej precyzyjna.
  • Osoby pobierające emeryturę minimalną z dopłatą, dla których wypłata bez wyrównania do minimum następuje w momencie dorabiania ponad dopłatę.

Kogo nie dotyczą zasady? Lista wyjątków

Bez ograniczeń mogą dorabiać: osoby, które osiągnęły pełny wiek emerytalny, renciści wojenni i wojskowi, osoby pobierające renty rodzinne po uprawnionych, renciści rodzinni z rentą wyższą niż hipotetyczna emerytura.

Co dokładnie można zrobić, aby się zabezpieczyć?

  1. Ustalaj, ile zarobisz w każdym miesiącu — z pensji, z premii i z jednorazowych umów — i sprawdzaj, czy wynik mieści się w bezpiecznym progu 6140,20 zł lub czy nie przekracza 11 403,30 zł.
  2. Jeśli spodziewasz się premii lub dodatku w danym miesiącu, popros księgową lub pracodawcę o informację, w którym miesiącu premia zostanie ujęta w deklaracjach i rozliczona fiskalnie.
  3. Pamiętaj, że rozliczenie dotyczy konkretnego miesiąca. Premia „z poprzedniego miesiąca” nie „zaliczy się” na obecny, nawet jeśli wpadnie na konto po dacie miesiąca.
  4. Nie licz na to, że „kilkanaście lub kilkadziesiąt złotych nic nie zmieni”. Drobne sumy, zsumowane z pensją, mogą pchnąć dochód ponad próg zawieszenia.
  5. W razie wątpliwości skontaktuj się z ZUS lub urzędem skarbowym, aby doprecyzować datę ujęcia przychodu oraz sposób rozliczenia premii czy honorarium.

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631)