Jeśli przypomnimy sobie szkolne lekcje geografii, to zapewne w wyobraźni pojawi nam się klasyczny schemat Układu Słonecznego z podziałem na planety skaliste (obejmujące Merkurego, Wenus, Ziemię i Marsa) oraz gazowe olbrzymy (Jowisz, Saturn, Uran, Neptun). Dawniej z podziału wyróżniał się skalisty Pluton, ale w 2006 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) odebrała mu status planety.
I taki stan rzeczy od lat przyjmujemy taki stan rzeczy za pewnik. A co, jeśli podział nie jest tak oczywisty? Najnowsza analiza zespołu z Uniwersytetu w Zurychu sugeruje, że Uran i Neptun wcale nie muszą być klasycznymi gazowymi olbrzymami. Według szwajcarskich badaczy ich wnętrza mogą kryć znacznie więcej skał, niż do tej pory zakładano.
Nowy model zmienia spojrzenie na wnętrza planet
Zespół opracował własny sposób symulowania budowy wnętrza obu planet, łącząc modele fizyczne z podejściem empirycznym. Dzięki temu uniknął wcześniejszych założeń o ich lodowej naturze.
– Klasyfikacja lodowych olbrzymów jest zbyt uproszczona, ponieważ Uran i Neptun nadal są słabo poznane. Modele oparte na fizyce były zbyt obciążone założeniami, a modele empiryczne zbyt uproszczone. Połączyliśmy oba podejścia, aby uzyskać modele wnętrza, które są 'agnostyczne’ i jednocześnie fizycznie spójne – tłumaczy w komunikacie naukowym Luca Morf, doktorant na Wydziale Astrofizyki i główny autor publikacji.
Nowa metoda polega na losowym generowaniu profilu gęstości wnętrza, a następnie dopasowywaniu go do obserwowanego pola grawitacyjnego. Powtarzanie procesu pozwoliło wyznaczyć skład zgodny z danymi, ale pozbawiony założeń o dominacji lodu.
Więcej skał i nowa interpretacja magnetyzmu. Zmieniamy postrzeganie Urana i Neptuna
Wnioski nowych badań są zaskakujące. Uran i Neptun mogą być zarówno bogate w wodę, jak i w skały.
Nowy zakres wewnętrznej kompozycji pokazuje, że obie planety mogą być albo bogate w wodę, albo bogate w skały.
Badanie rzuca również nowe światło na zagadkowe pola magnetyczne Urana i Neptuna. Podczas gdy Ziemia ma wyraźnie zaznaczone bieguny magnetyczne (północny i południowy), pola magnetyczne Urana i Neptuna są bardziej złożone i mają więcej niż dwa bieguny.
Potrzebne są misje do lodowych olbrzymów
Choć wyniki otwierają nowe drzwi w rozumieniu tych planet, nie oznacza, że wszystko o Uranie i Neptunie wiemy. Szwajcarscy naukowcy podkreślają, że potrzeba dodatkowych danych, które ujawnią prawdziwą naturę ich wnętrz. Stąd podkreślają konieczność dedykowanych misji.
Polska nauka w ostatnim czasie coraz śmielej wkracza w kosmos. Choć w znacznej mierze to satelity, które będą miały zastosowanie biznesowe, to może nawiązanie współpracy w kierunku badań olbrzymów Układu Słonecznego byłoby ciekawym wyzwaniem. I dodatkową szansą na rozwój polskiej astronomii i astrofizyki.
Co ciekawe, to już kolejne badanie dotyczące Urana i Neptuna, które sugeruje zmianę. Wcześniej, w październiku 2025 r. Dawid Długosz pisał w Interii Geekweek, że część astronomów sugeruje zmianę w klasyfikacji planet.
Źródło: Uniwersytet w Zurychu
Publikacja: Luca Morf et al, Icy or rocky? Convective or stable? New interior models of Uranus and Neptune, Astronomy & Astrophysics (2025). DOI: 10.1051/0004-6361/202556911
Wioska czarownic w Andaluzji. Tradycja sięga mrocznych czasów© 2025 Associated Press
Masz sugestie, uwagi albo widzisz błąd? Napisz do nas
Zapisz się na geekweekowy newsletter i łap najświeższe newsy ze świata tech, lifehacki, porady i ciekawostki.