Po 20 miesiącach rosyjskiej niewoli Ołeksandr Demenko wrócił do domu z jasnym przekazem o wartości relacji i odporności. W wywiadzie dla Polskiej Agencji Prasowej 26-letni żołnierz z Zaporoża opisuje drogę od obrony Mariupola i zakładów Azowstal, przez poniżenia w ośrodkach na okupowanym Donbasie i w Taganrogu, po nową misję społeczną. Podkreśla, że jego perspektywa na codzienne sprawy gruntownie się zmieniła.

Demenko zgłosił się do służby jeszcze jako student, choć mógł skorzystać z odroczenia. Decyzję tłumaczył solidarnością z przyjaciółmi walczącymi od 2014 r. Walczył w Mariupolu, a w Azowstalu odniósł liczne rany odłamkowe. Pomiędzy 16 a 20 maja 2022 r., po rozkazie dowództwa, żołnierze opuścili zakłady i trafili do niewoli. Ukrainiec „przeszedł” przez Ołeniwkę i Gorłówkę na okupowanych terenach obwodu donieckiego, a w ostatnim tygodniu przed wymianą jeńców trafił do Taganroga w Rosji. Ten tydzień, jak przyznał, wydawał się byłemu jeńcowi wiecznością.

Według Demenki różnica w traktowaniu jeńców po obu stronach frontu jest ogromna. Mówi, że doniesienia o brutalności wobec Ukraińców w niewoli nie są wyolbrzymione.

Były żołnierz wspomina, że tylko raz mógł napisać i dostać list od rodziny. Trzymały go na duchu wiara w uwolnienie, humor towarzyszy broni i myśl o dobrym życiu po powrocie. Po wyjściu z niewoli, mimo bólu po stracie przyjaciół, inaczej patrzy na problemy dnia codziennego.

Demenko mówi, że nauczył się doceniać najprostsze rzeczy. – Dla mnie wartością jest po prostu wyjść na ulicę, odetchnąć powietrzem, zobaczyć słońce. Cieszę się każdym dniem, który przeżywam — zaznaczył. Dodaje, że kluczem do przetrwania były relacje z przyjaciółmi.

Po powrocie Demenko stanął na czele organizacji „Wojskowi LGBT na rzecz równych praw”. To pierwsza w Ukrainie inicjatywa praw człowieka utworzona przez wojskowych ze społeczności LGBT. Zespół dokumentuje przypadki dyskryminacji, oferuje wsparcie prawne i psychologiczne oraz działa na rzecz większej akceptacji w armii.

Jednym z priorytetów organizacji jest promowanie ustawy o związkach partnerskich. Brak takich przepisów w Ukrainie oznacza, że partnerzy żołnierzy nie mają prawa do wizyt przy rannych, decydowania o leczeniu, organizacji pochówku czy dostępu do części świadczeń. Demenko uważa, że w rozmowach międzynarodowych należy dopominać się o realne raportowanie postępów w integracji europejskiej, zwłaszcza w obszarze równości wobec prawa.