Muzyka coraz prostsza i smutniejsza? Nowe badanie AI coś odkryło

1. Smutne czasy, wesoła muzyka. Negatywizm jednak postępuje

2. Więcej stresu i prostoty w tekstach muzyki pop

3. Wszystko na jedno kopyto. Co się stało z melodiami w muzyce?

Smutne czasy, wesoła muzyka. Negatywizm jednak postępuje

Zespół badaczy z Uniwersytetu Wiedeńskiego przeanalizował trendy w tekstach popularnych piosenek z lat 1973-2023, a także spróbował powiązać je z wydarzeniami historycznymi w tym okresie. Analizie z wykorzystaniem przetwarzania języka naturalnego (NLP) poddano ponad 20 tys. tekstów utworów popowych z list przebojów US Top 100. Poszczególne techniki (LIWC, VADER, LZ77) posłużyły do zbadania słów związanych ze stresem, nastroju oraz złożoności tekstów. Jak nietrudno się domyślić, sztuczna inteligencja odkryła, że w ciągu półwiecza doszło do zauważalnych różnic.

„Nasza analiza ujawniła znaczący wzrost użycia języka związanego ze stresem wraz ze spadkiem pozytywnego nastroju i złożoności tekstów na przestrzeni pięciu dekad. Co zaskakujące, szoki społeczne, takie jak COVID-19, zbiegły się raczej z tłumieniem niż wzmocnieniem tych trendów, wskazując na preferowanie niespójnej z emocjami muzyki, która może służyć jako forma regulacji emocjonalnej, np. eksapizm” – zwracają uwagę autorzy badania, które ukazało się w journalu „Scientific Reports” należącym do portfolio „Nature”.

Sztuczna inteligencja odkryła nasilenie stresu oraz spadek nastroju i złożoności w tekstach piosenek popowychForamitti, M., Nater, U.M., Lamm, C. et al. (CC BY-NC-ND 4.0)materiał zewnętrzny

Oprócz nasilenia pandemii koronawirusa w 2020 r. innym znaczącym wydarzeniem w tym okresie było 9/11, czyli zamach na World Trade Center w 2001 r. Dość często można spotkać się w internecie ze spekulacjami, iż 11 września zmienił dużo w zachodniej kulturze popularnej – stanowiąc początek końca estetyki „futuryzmu Y2K” z optymistycznym nastawieniem na przyszłość i technologię, która pod koniec lat 90. XX w. była powszechnym trendem, który zastąpił dużo bardziej pesymistyczny grunge z pierwszej połowy tej dekady. „Gorączka milenijna” została zgaszona, a optymizm się wyczerpał. Niektórzy uznają to za początek mody na szarość i minimalizm, obserwowaną w ubiorach ludzi, kolorach samochodów, architekturze i wnętrzach domów. Ale okazuje się, że nie w muzyce – a przynajmniej nie w tej z czołówek list przebojów.

Trendy, które ukazała sztuczna inteligencja, pokazują raczej, że masowy słuchacz popu traktuje ten gatunek raczej jako odskocznię od trudnej rzeczywistości i radosny nastrój tej muzyki jest negatywnie skorelowany z traumatycznymi wydarzeniami w społeczeństwie. Oznacza to także, że słuchacze tej muzyki rzadziej słuchają smutnych utworów, gdy jest im smutno, co bywa obserwowane w przypadku innych gatunków. Zupełnie inaczej może bowiem być w muzyce undergroundowej lub już nawet tej spoza list pokroju US Top 100.

Więcej stresu i prostoty w tekstach muzyki pop

Mimo tych „peaków” w nastroju tekstów w obliczu traumatycznych, stresujących wydarzeń, ogólny trend jest spadkowy. Teksty utworów w 2023 roku były znacząco smutniejsze niż w 1973. Znacząco wzrosło także użycie słownictwa związanego ze stresem – nie tylko na przestrzeni pięciu dekad, ale także w okresach po 11 września (2001) i nasileniu pandemii COVID-19 (2020). Były to bardzo gwałtowne wzrosty.

Co ciekawe, tuż po tych wydarzeniach nastrój w tekstach piosenek z list przebojów początkowo spadał, a by potem gwałtownie wzrosnąć, a następnie unormować się do ogólnego trendu. A co ze złożonością warstwy lirycznej? Tu badacze użyli angielskiego terminu compressibility (ściśliwość, prasowalność), który można rozumieć jako zubożenie słownika. Ogólny trend w latach 1973-2023 pokazuje, że teksty są coraz mniej złożone, ale w okolicach dwóch szoków społecznych w pierwszych dziesięcioleciach XXI wieku doszło do mocnych wahań.

Wydarzenia, które wstrząsnęły społeczeństwem, odbiły się na badanych aspektach tekstów piosenek – czasem w zaskakujący sposóbForamitti, M., Nater, U.M., Lamm, C. et al. (CC BY-NC-ND 4.0)materiał zewnętrzny

Tuż po atakach z 11 września doszło do gwałtownego wzrostu tego zjawiska, a następnie spadku, po czym w okolicach 2005 roku rozpoczął się mocny i jednostajny okres upraszczania tekstów. Bardzo gwałtowne odbicie nastąpiło przed 2020 rokiem. Wygląda na to, że w trakcie pandemii teksty utworów z amerykańskiej listy przebojów stały się dużo bardziej złożone, by nie rzec, że wręcz poetyckie – w porównaniu do tego, co działo się przez ostatnie dwie dekady. Niewykluczone, że po tych zawirowaniach złożoność tekstów wróci do stanu z lat 90., co może zwiastować koniec prymitywizmu.

Naukowcy z Wiednia próbowali także znaleźć korelację między charakterem tekstów a medianą dochodów gospodarstwa domowego. Takiego związku jednak nie wykryto. „Po uwzględnieniu długoterminowych trendów nie znaleźliśmy znaczącego związku pomiędzy wzrostem dochodów a stresem lub nastrojem w tekstach” – wyjaśniają eksperci. „Dla kontrastu – okresy z językiem o wysokim poziomie stresu korespondowały ze zwiększoną złożonością tekstów. Te wyniki potwierdzają obserwację, że muzyka odgrywa dwoistą rolę w zarządzaniu kolektywnym nastrojem, funkcjonując jako [narzędzie] zarządzania i regulacji nastroju w zależności od kontekstu i intensywności nastrojów społecznych”.

Wszystko na jedno kopyto. Co się stało z melodiami w muzyce?

W muzyce popularnej nie tylko teksty stają się konsekwentnie prostsze. To samo dzieje się z melodiami. Jeśli odnosicie wrażenie, że dziś wszystko brzmi na jedno kopyto, to… słuchacie za dużo radia albo niewłaściwych stacji. Żarty żartami, ale faktycznie jest w tym sporo prawdy. Melodie w muzyce popularnej stały się bardziej prymitywne w latach 1950-2023, jak wykazało wcześniejsze badanie, przeprowadzone przez badaczy z Music Cognition Lab na Queen Mary University of London i opublikowane w 2024 roku – także w czasopiśmie „Scientific Reports” należącym do „Nature”.

Przez ostatnie dekady melodie w utworach z czołówki listy przebojów Billboard stawały się coraz prostszeHamilton, M., Pearce, M. (CC BY 4.0)materiał zewnętrzny

Badanie to skupiło się na ewolucji melodii w utworach z 5 pierwszych miejsc listy U.S. Billboard i wykazało, że znaczące spadki jej złożoności zaszły w latach 1975 i 2000, a także jedno mniejsze w 1996 roku. Analizy dokonano na plikach MIDI. Jako melodię należy tu rozumieć „sekwencję nienakładających się zdażeń o określonej wysokości dźwięku, odtwarzanych w określonym rytmie”. Różne metody analizy złożoności melodii dały różne wyniki, jednak ogólny trend jest jasny – na czołówkach słynnej amerykańskiej listy przebojów goszczą coraz prostsze melodie. Bo jak porównać choćby Bohemian Rhapsody Queen do muzyki Taylor Swift, która ma przynajmniej 21 utworów opartych na dokładnie tej samej progresji akordów?

Niemelodyjność czy wręcz atonalność nie musi być oczywiście wadą. Są gatunki, takie jak death metal czy techno, w których liczą się zupełnie inne aspekty – choć i one posiadają swoje melodyjne odmiany. Ogólny trend zaprezentowany przez oba omawiane wyżej badania pokazuje jednak coś innego. Świat muzyki popularnej przez ostatnie dekady stał się mniej barwny i różnorodny, a bardziej zestresowany i ubogi. Może to być zarówno odbiciem nastrojów społecznych, jak i ich zaprzeczeniem – w formie eskapizmu.

Warto przypomnieć, że mówimy tu o szczytach list przebojów, czyli z reguły bardziej o produktach przemysłu rozrywkowego (i coraz częściej AI) niż o oddolnej, autentycznej twórczości ludzi. W muzycznym undergroundzie nadal dzieje się wszystko i także wszystko można w nim znaleźć – w całym możliwym spektrum pesymizmu-optymizmu oraz prymitywizmu-progresywności.

• Foramitti, M., Nater, U.M., Lamm, C. et al. Societal crises disrupt long-term increases in stress, negativity, and simplicity in US Billboard song lyrics from 1973 to 2023. Sci Rep 15, 41733 (2025). https://doi.org/10.1038/s41598-025-28327-5

• Hamilton, M., Pearce, M. Trajectories and revolutions in popular melody based on U.S. charts from 1950 to 2023. Sci Rep 14, 14749 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-64571-x

Wioska czarownic w Andaluzji. Tradycja sięga mrocznych czasów© 2025 Associated Press

Masz sugestie, uwagi albo widzisz błąd? Napisz do nas

Zapisz się na geekweekowy newsletter i łap najświeższe newsy ze świata tech, lifehacki, porady i ciekawostki.