- Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu
Lukasz Gagulski / PAP
Literacka Nagroda Nobla 2025 przyznana (na zdjęciu: medal Wisławy Szymborskiej)
Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła tegorocznego laureata Nagrody Nobla z literatury.
Krótko po godz. 13. czasu polskiego sekretarz Szwedzkiej Akademii ogłosił nazwisko laureata w dziedzinie literatury. Jedno z najważniejszych literackich wyróżnień na świecie otrzymał w tym roku węgierski pisarz László Krasznahorkai.
Pisarza doceniono „za jego fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki”.
Krasznahorkai znany jest polskim czytelnikom jako autor „Szatańskiego tanga” czy „Melancholii sprzeciwu”.
Ostatnią wydaną w Polsce powieścią węgierskiego pisarza jest „Wojna i wojna”, która ukazała się w 2011 r. Jeszcze pod koniec tego roku nakładem Czarnego ukażą się z jego dorobku nominowany w 2018 r. do Międzynarodowego Bookera „A świat trwa”. Na podstawie dzieł Krasznahorkaiego, m.in. „Szatańskiego tanga”, powstały filmy wyreżyserowane przez przyjaciela pisarza, Bélę Tarra.
Członek Akademii Szwedzkiej wspomniał, że rozmawiał już z laureatem o grudniowym spotkaniu, kiedy Węgrowi zostanie wręczona nagroda.
Literacka Nagroda Nobla przyznawana jest od 124 lat.
103 wyróżnienia przyznano mężczyznom. Wśród nich znalazł się również najmłodszy laureat w historii literackiego Nobla — Rudyard Kipling nagrodzony w 1907 r. w wieku 41 lat.
Przypomnijmy: wśród polskich noblistów znaleźli się Henryk Sienkiewicz, który w 1905 r. — jako pierwszy Polak — otrzymał nagrodę za całokształt twórczości, w 1924 r. nagrodzono Władysława Reymonta za epopeję narodową „Chłopi”, w 1980 r. literackiego Nobla otrzymał Czesław Miłosz za całokształt twórczości literackiej. Dwa ostatnie Noble w tej dziedzinie trafiły do kobiet: Wisławy Szymborskiej (1996 r.) i Olgi Tokarczuk (2018 r.).
Dalszy ciąg materiału pod wideo
Nagroda Nobla to złoty medal i kaligrafowany dyplom.
- Kto otrzymał Literacką Nagrodę Nobla w 2025 roku?
- Dlaczego László Krasznahorkai został uhonorowany Nagrodą Nobla?
- Kiedy w księgarniach ukaże się najnowsza książka Krasznahorkaiego?
- Jakie inne nagrody literackie otrzymali polscy pisarze?
Od 2023 r. wartość nagrody pieniężnej w każdej z sześciu dziedzin wzrosła do 11 mln koron szwedzkich, czyli ponad 4 mln zł.
Literacka Nagroda Nobla przyznawana jest od 1901 r. Cztery razy wyróżniono nią dwie osoby jednocześnie, a siedem razy w ogóle nie wyłoniono laureata. W przeciwieństwie do innej prestiżowej nagrody literackiej — Nagrody Bookera, przyznawanej za jedną powieść — Nobel z literatury stanowi zazwyczaj uhonorowanie całokształtu twórczości.
Wśród nagrodzonych dotąd pisarzy znalazło się jedynie 18 kobiet.
Od 2018 r., kiedy literackiego Nobla otrzymała Tokarczuk, nagroda przyznawana jest naprzemiennie kobietom i mężczyznom.
Przed rokiem wyróżnienie trafiło do pochodzącej z Korei Południowej Han Kang. Był to pierwszy literacki Nobel w historii tego kraju. Pisarkę nagrodzono oza „intensywną prozę poetycką, która mierzy się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia”. „Jest wyjątkowo wyczulona na połączenia między ciałem a duszą, żywymi i martwymi. Jej poetycki i eksperymentalny styl czyni z niej innowatorkę w dziedzinie współczesnej prozy” — przekazano w uzasadnieniu.
„Zdaniem wielu znaleźliby się oczywiście tacy, którzy bardziej zasługiwali na Nobla. Z drugiej strony nie jest jednak tak, że nagroda dla Han Kang jest czymś niezasłużonym: bo to rzeczywiście kawałek bardzo dobrego pisarstwa” — komentował przed rokiem w rozmowie z Amelią Sarnowską dla Onetu dr Jakub Czernik z Wydziału Polonistyki UJ.
Dwa lata temu medal noblowski odebrał pochodzący z Norwegii Jon Fosse, minimalista słowa, którego Akademia nagrodziła „za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz niewysłowionemu”. „Był w gronie faworytów, ale wiadomo, że to grono jest dość szerokie” — komentował wówczas dla Onetu polski wydawca Fossego, Krzysztof Cieślik.