1. Elektrownie, które miały odejść w cień zyskują drugie życie dzięki AI

  2. Rynek, który nagle zaczął płacić

  3. Skala zjawiska większa, niż się wydaje

  4. Dlaczego właśnie elektrownie szczytowe?

  5. Biznes kontra koszty społeczne

  6. Alternatywy są znane, ale czas działa przeciwko nim

  7. Stara energia w nowej gospodarce

Amerykański sektor energetyczny wchodzi w nową fazę i to nie za sprawą transformacji klimatycznej, lecz gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na moc obliczeniową. Sztuczna inteligencja, centra danych i infrastruktura cyfrowa przestają być jedynie klientami rynku energii. Coraz częściej stają się jego głównym regulatorem, wymuszając decyzje inwestycyjne, zmieniając opłacalność aktywów i redefiniując pojęcie „bezpieczeństwa energetycznego”.

Elektrownie, które miały odejść w cień zyskują drugie życie dzięki AI

W Chicago, w dzielnicy Pilsen, stoi elektrownia Fisk. Jest to zakład opalany olejem opałowym, zbudowany w latach 60. XX wieku. Należąca do NRG Energy instalacja składa się z ośmiu tzw. jednostek szczytowych, które przez lata pełniły rolę rezerwowego zaplecza systemu. Miały zostać wyłączone w 2025 roku.

Jak opisuje Reuters, decyzja ta została cofnięta. Powód był czysto biznesowy: gwałtowny wzrost cen energii w największym amerykańskim systemie elektroenergetycznym, PJM Interconnection, który obejmuje 13 stanów i największe na świecie skupisko centrów danych.

„Uznaliśmy, że istnieją ekonomiczne podstawy, by utrzymać je w eksploatacji, dlatego wycofaliśmy wniosek o ich zamknięcie” – powiedział Reutersowi Matt Pistner, starszy wiceprezes ds. wytwarzania energii w NRG.

Rynek, który nagle zaczął płacić

Z punktu widzenia firm energetycznych kluczowe okazały się sygnały cenowe. Według danych przytaczanych przez Reutersa, ceny płacone w PJM producentom energii za gotowość do uruchomienia mocy w okresach szczytowego zapotrzebowania wzrosły latem 2024 roku o ponad 800 proc. w porównaniu z rokiem wcześniejszym.

To radykalnie zmieniło ekonomikę elektrowni szczytowych. Instalacje, które jeszcze niedawno były postrzegane jako kosztowny balast regulacyjny, nagle zaczęły generować realną wartość.

„Jest dziś jasne, że w skali kraju popyt na energię elektryczną przewyższa podaż – rynek to odzwierciedla, a wytwórcy reagują” – powiedział rzecznik PJM Jeff Shields. „Nie możemy sobie pozwolić na utratę istniejących mocy wytwórczych” – dodał.

Skala zjawiska większa, niż się wydaje

Reuters przeanalizował korespondencję firm energetycznych z operatorem sieci PJM. Wnioski są jednoznaczne. Około 60 proc. elektrowni opalanych ropą, gazem i węglem, które miały zostać wycofane z eksploatacji, opóźniło lub anulowało te plany w 2024 roku. Spośród nich zdecydowana większość to jednostki szczytowe.

Łącznie około 23 elektrownie w regionie PJM miały zakończyć działalność od 2025 roku. Od stycznia zamknięcie 13 z nich zostało przesunięte lub odwołane. W 11 przypadkach dotyczyło to właśnie peaker plants.

Wśród utrzymanych w ruchu zakładów znalazły się m.in. ponad 55-letnie bloki elektrowni Eddystone pod Filadelfią oraz jednostki Wagner w rejonie Baltimore.

Dlaczego właśnie elektrownie szczytowe?

Elektrownie szczytowe produkują dziś około 3 proc. energii elektrycznej w USA, ale – jak podaje Reuters za Government Accountability Office – ich łączna moc wytwórcza sięga aż 19 proc. krajowych możliwości. Są projektowane nie z myślą o efektywności, lecz o szybkości reakcji.

To właśnie ta cecha czyni je atrakcyjnymi w czasach gwałtownych skoków zapotrzebowania generowanych przez centra danych i modele AI działające 24 godziny na dobę.

„To naprawdę ostatnia linia obrony i amortyzator dla całego systemu” – mówi Matt Pistner z NRG. „Gdy są potrzebne, nie ma już dokąd się zwrócić” – dodaje.

Biznes kontra koszty społeczne

Reuters podkreśla jednak, że rachunek ekonomiczny nie obejmuje wszystkich kosztów. Elektrownie szczytowe są często starsze technologicznie i pozbawione nowoczesnych systemów ograniczania emisji. Emitują więcej dwutlenku siarki i pyłów na jednostkę energii niż elektrownie pracujące w trybie ciągłym.

„To nie jest nieistotna ilość, biorąc pod uwagę niskie kominy i bliskość zabudowań mieszkalnych” – powiedział Reutersowi Brian Urbaszewski z Respiratory Health Association, komentując emisje z elektrowni Fisk.

Według analiz cytowanych przez agencję, elektrownie szczytowe są nieproporcjonalnie często lokalizowane w społecznościach o niższych dochodach i w dzielnicach historycznie dotkniętych tzw. redliningiem.

Alternatywy są znane, ale czas działa przeciwko nim

Eksperci cytowani przez Reutersa wskazują, że długofalowym rozwiązaniem mogłyby być inwestycje w sieci przesyłowe, które pozwoliłyby transportować energię z regionów nadwyżkowych do tych z deficytem, oraz rozwój magazynów energii.

„Gdybyśmy to zrobili, system działałby wydajniej i prawdopodobnie zmniejszyłoby to zależność od elektrowni szczytowych” – ocenia Frank Rusco z Government Accountability Office.

Problem w tym, że boom na sztuczną inteligencję dzieje się tu i teraz. Natomiast rynek energii reaguje w sposób najbardziej dostępny operacyjnie i ekonomicznie.

Stara energia w nowej gospodarce

Północne Illinois staje się jednym z najszybciej rosnących rynków centrów danych w USA. Co najmniej jedno takie centrum już działa w Pilsen, a kolejne projekty, w tym kampus składający się z 20 budynków, są w przygotowaniu.

Dla firm energetycznych to sygnał, że popyt na moc nie będzie krótkotrwały. Dla lokalnych społeczności, że walka o czystsze powietrze może okazać się trudniejsza niż dekadę temu.

Reuters wskazuje ten paradoks bez uproszczeń. Cyfrowa gospodarka przyszłości opiera się dziś na infrastrukturze przeszłości, a decyzje podejmowane w imię stabilności systemu i rentowności aktywów będą miały konsekwencje znacznie wykraczające poza rynek energii.

„Wydarzenia”: Protest pół kilometra pod ziemią. Górnicy nie wyjechali z kopalniPolsat News