Rewolucja w zasadach L4
Nowy rok przyniesie prawdziwą rewolucję w zasadach korzystania ze zwolnień lekarskich. Wprowadza ją przekazana 19 grudnia do podpisu prezydentowi Karolowi Nawrockiemu nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zmiany można podzielić na trzy grupy:
- dotyczące korzystania z L4,
- dotyczące wystawiania L4,
- dotyczące kontrolowania L4.
– Wprowadzone będą liczne zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych. Obejmą one skutki zarówno dla pracowników i pracodawców, jak i dla systemu ubezpieczeń społecznych w zakresie orzeczników oraz uprawnień prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dotychczasowe przepisy, bardzo rozproszone, mają być skonsolidowane i doprecyzowane – wskazuje w rozmowie z agencją Newseria dr Anna Banaszewska, radczyni prawna.
Będzie można pracować na zwolnieniu chorobowym
Obecnie pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim nie może wykonywać żadnej pracy zarobkowej. Za złamanie zakazu grozi utrata zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.
Nowe przepisy to zmienią. Pracownik będzie mógł bez konsekwencji finansowych wykonywać tzw. czynności drobne, które nie będą kolidować z procesem leczenia. Chodzi np. o odpisanie na ważnego maila czy odebranie telefonu z pracy.
Ponadto w przypadku osób pracujących na kilka etatów, lekarz będzie mógł wystawić zwolnienie w jednym miejscu pracy i dopuścić do wykonywania obowiązków w drugim miejscu. Ważne, by praca u drugiego pracodawcy nie była sprzeczna z celem zwolnienia.
Proszę sobie wyobrazić sytuację, w której wykładowca akademicki jest jednocześnie chirurgiem operatorem. W związku z kontuzją dłoni nie może operować, ale może prowadzić zajęcia. Będzie więc mógł na zwolnieniu lekarskim w szpitalu prowadzić zajęcia na uczelni. Warunek jest tylko taki, że pracownik będzie musiał poinformować pracodawcę, u którego zamierza wykonywać pracę, o tym, że u innego pracodawcy przebywa na zwolnieniu i z jakiego powodu, oczywiście bez wskazywania jednostki chorobowej. Chodzi o to, żeby podejmowane przez niego czynności u innego pracodawcy nie były sprzeczne z celem zwolnienia lekarskiego – wyjaśnia dr Anna Banaszewska.
Zwolnienie lekarskie od pielęgniarki i fizjoterapeuty
Po wejściu w życie nowych przepisów nie tylko lekarze będą mogli wystawiać chorym L4. A to ważna zmiana, bowiem jak wynika z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), w 2024 roku wystawiono ponad 27,4 mln zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy.
Po zmianach taki dokument będzie mogła wystawiać również pielęgniarka czy fizjoterapeuta. Ma to usprawnić dostęp do świadczeń i częściowo odciążyć system ochrony zdrowia.
– Zakres takich zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy i podstawa ich wystawienia będą zupełnie inne, niż kiedy robi to lekarz. Pielęgniarka będzie mogła wystawić takie zaświadczenie wyłącznie wówczas, kiedy osoba nie będzie zdolna do samodzielnego funkcjonowania, zaś fizjoterapeuta w przypadku prewencji ruchowej. Pracownik będzie mógł więc uzyskać takie zaświadczenie w zależności od okoliczności – tłumaczy dr Anna Banaszewska.
Orzeczenia o niezdolności do pracy będą wystawiane po nowemu
Nowelizacja wprowadza też zmiany w samym systemie orzecznictwa. Orzeczenia o czasowej i trwałej niezdolności do pracy będą wydawane przez jednego orzecznika, a nie – jak dotychczas – przez zespoły trzyosobowe. Natomiast w sprawach trudnych i skomplikowanych główny lekarz orzecznik albo jego zastępca będą mogli wnioskować o ponowne rozpatrzenie przez orzekających łącznie trzech lekarzy orzeczników.
– Wydaje się, że to może budzić istotne wątpliwości co do równego traktowania i rzetelności orzeczniczej – ocenia dr Anna Banaszewska. – Pracownik każdorazowo, kiedy nie zgadza się z decyzją ZUS-u, będzie mógł złożyć w odpowiednim terminie odwołanie. Tak jak dotychczas będzie mógł zaskarżyć do sądu tego rodzaju orzeczenie, z którym się nie zgadza – to nadal jest możliwe i nadal będzie możliwe – dodaje.
Zmiany obejmą także warunki zatrudniania lekarzy orzeczników ZUS.
- Lekarze orzecznicy będą mogli wybrać, czy chcą pracować na podstawie umowy o pracę, czy umowy cywilnoprawnej. Naczelny lekarz ZUS, jego zastępca, główny lekarz orzecznik, zastępca głównego lekarza orzecznika i lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę.
Ponadto wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników będzie ustalane na podobnych zasadach jak najniższe wynagrodzenia zasadnicze niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Zdaniem resortu pracy przełoży się to na ok. 25-procentowy wzrost wynagrodzeń lekarzy w ZUS.
Kolejną zmianą będzie rozszerzenie uprawnień prezesa ZUS w zakresie kontroli orzeczeń, w tym możliwość ich weryfikowania po zakończeniu okresu zwolnienia lekarskiego.
Dzisiaj, w momencie zakończenia czasu trwania zwolnienia lekarskiego, nie może już być przeprowadzona kontrola tego zwolnienia wstecz. Zgodnie z nowymi przepisami będzie to możliwe na podstawie dokumentacji medycznej. Zespół prowadzący kontrolę będzie miał uprawnienie do żądania od lekarza wydania dokumentacji medycznej, będzie mógł również poprosić o dosłanie dodatkowych dokumentów, które posłużą temu, żeby już po ustaniu okresu orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy można było skontrolować, czy faktycznie były podstawy do jego wydania – tłumaczy radczyni prawna.