To pierwszy tak kompleksowy plan od wielu lat, który jasno wskazuje priorytety i odpowiedzialność władz w sytuacji zagrożenia.

Nowe przepisy już obowiązują

Zasady ewakuacji wynikają z ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej z grudnia 2024 roku. Rozporządzenie Rady Ministrów precyzuje sposób przeprowadzenia ewakuacji w przypadku działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych. Celem jest zapewnienie bezpieczeństwa obywateli oraz ochrona najcenniejszego mienia i dóbr kultury.

Dokument wskazuje, że proces ewakuacji musi uwzględniać osiem kluczowych etapów – od opracowania planu i alarmowania mieszkańców, po zapewnienie transportu, spis ludności oraz powrót do miejsc zamieszkania po ustaniu zagrożenia. Każdy krok ma być koordynowany przez specjalne zespoły, które w razie potrzeby będą działać przez całą dobę.

Samorządy na pierwszej linii działań

Największa odpowiedzialność spoczywa na samorządach. Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast będą zobowiązani do natychmiastowego uruchomienia procedur ewakuacyjnych, jeśli pojawi się realne zagrożenie. Będą musieli oszacować liczbę osób wymagających transportu, wyznaczyć punkty zbiórki, określić trasy ewakuacji oraz przygotować zaplecze do przyjęcia ludności w bezpiecznych lokalizacjach.

Samorządy będą też odpowiadały m.in. za oznakowanie dróg, zabezpieczenie mienia, a także bieżące informowanie mieszkańców o sytuacji. W praktyce oznacza to konieczność stworzenia lokalnych planów ewakuacji i ich aktualizowania – tak, by w każdej chwili można było wdrożyć je w życie.

Kto zostanie ewakuowany jako pierwszy?

Największy nacisk położono na ochronę osób najbardziej narażonych. W przypadku wojny lub zagrożenia militarnego pierwszeństwo ewakuacji będą miały kobiety i dzieci, a także osoby starsze, chore i z niepełnosprawnościami. Rząd podkreśla, że ewakuacja powinna zapewniać wspólny transport rodzinom, tak by nie dochodziło do ich rozdzielania w chaosie.

Pierwszeństwo będą mieć:

– dzieci,

– kobiety w ciąży,

– osoby przebywające w szpitalach i placówkach opiekuńczych,

– osoby o ograniczonej zdolności poruszania się.

Z myślą o tych grupach samorządy muszą przygotować specjalne środki transportu i punkty recepcyjne.

Jak wygląda ewakuacja w praktyce?

Osoby objęte ewakuacją mają zostać przetransportowane w bezpieczne rejony kraju lub – jeśli będzie to konieczne – za granicę. Rząd zaznacza, że każdy ewakuowany powinien mieć zapewnione podstawowe środki do przetrwania przez co najmniej 72 godziny: żywność, wodę, ubrania, leki, środki higieniczne i dostęp do zaplecza sanitarnego.

Przepisy nakładają również ograniczenia – ewakuowani mogą zabrać tylko najpotrzebniejsze rzeczy, tak by nie przeciążać transportu i nie utrudniać działań ratunkowych. Wszystkie inne dobra, w tym mienie wartościowe czy dzieła sztuki, mają być zabezpieczane przez służby cywilne.